Wie kent het niet, je loopt een lege treincoupé in, je bent op zoek naar een zitplaats om het jezelf comfortabel te maken tijdens een reis met de immer beminde NS. Plots blijkt dat er nog iemand in de coupé zit, wat doet de gemiddelde Nederlander? Juist zo ver mogelijk van deze persoon vandaan gaan zitten. Bij mannen zal het fenomeen tijdens het urineren ook niet onbekend zijn. Wanneer er een rij urinoirs beschikbaar is waar al iemand een plekje bezet, zal er nooit iemand pal naast die persoon gaan staan om de dag eens gezellig te evalueren.
Dit fenomeen is beter bekend als personal space, het werd voor het eerst beschreven door Edward T. Hall. Mensen hebben een comfort zone om zich heen die ze als privé beschouwen. Wanneer deze betreden wordt door anderen zal dit als zeer oncomfortabel beschouwd worden.
We kunnen onderscheid maken tussen 4 zones.
-Een zone voor geliefden en familie
-Een zone voor vrienden
-Een zone voor onbekenden
-Een zone voor toespraken e.d.
Al deze evolutionair bepaalde zones maken dat we ons goed te voelen, helaas zijn er wel wat problemen. In de moderne samenleving is het vaak niet mogelijk om je personal zone te bewaken. In drukke treinen en liften bijvoorbeeld is er vrijwel altijd sprake van een inbreuk op je zogenaamde ‘privacy’.
Adaptie
Gelukkig zijn mensen zeer adaptief en innovatief en hebben we ook hier een oplossing voor. Om je privacy te behouden in een drukke gelegenheid is het een kwestie zo onpersoonlijk mogelijk te blijven. Mensen doen hun uiterste best om oogcontact te vermijden.
Dit verklaart meteen waarom mensen in een drukke trein of lift als een stel zielloze schapen voor zich uit staan te gapen. Wanneer je dit schouwspel dus voorbij ziet komen, maak je geen zorgen. Iedereen heeft het prima naar zijn zin!
Bron::Hall, Edward T. (1966). The Hidden Dimension. Anchor Books
Grappig! Gisteren had ik een gesprek met een goede vriendin van mij over dit fenomeen. Met name waarom mensen in lege bussen of lege treincoupé’s zover mogelijk van elkaar vandaan gaan zitten…
Ben benieuwd wat er zou gebeuren als je in een bus, waarin één iemand zit met zijn/haar tas op de stoel naast hem of haar, naar deze persoon toeloopt en vraagt of je ernaast mag gaan zitten. Denk dat je raar aangekeken wordt!
Is het abnormaal dat gezinsleden waar je over het algemeen goed mee opschiet niet in een ruimte van minder dan 30 centimeter mogen komen omdat dat anders een onbehaaglijk gevoel geeft? Ik heb daar namelijk veel last van.
Hoi Jens,
Denk dat het niet abnormaal is. Iedereen heeft en kent zijn eigen persoonlijke ruimte. Die van jou is kennelijk gewoon wat ‘ruimer’. Niks om je druk over te maken in ieder geval!
Beste Jerre,
Vraag! Vroeger kon ik de afstanden wel handelen, maar sinds kort is mijn comfortzone zo erg vergroot dat ik er ook echt enorm last van heb en het belemmert mij in mijn dagelijkse functioneren. Zo’n verschrikkelijk naar gevoel, het gevoel te willen vluchten. Ik ben in EMDR-therapie (PTSS) gegaan, maar wat betreft mijn ‘bubbel’, die werd er niet kleiner van! Zou een exposure voor dit soort problemen helpende kunnen zijn? Of zijn er specifieke standaard therapieën voor.
Beste Anoniem,
Dat is een pittige vraag die je me stelt. Is er iets gebeurd waardoor je bubbel kleiner is geworden? Heb je iets (vervelends) meegemaakt? Dan zou EMDR heel erg goed kunnen helpen. Exposure helpt overigens altijd – elke positieve ervaring waarin je merkt dat er niks ‘vervelends’ gebeurd als mensen in je bubbel komen helpt om er de volgende keer gemakkelijker mee om te gaan.
Succes!
Dag Jerre,
Er kwam onlangs iets voorbij tijdens de therapie, wat ik niet verwacht had. Sterker nog, ik had geen idee meer dat het mij nog zo hoog zat en mij beïnvloedde.
Een nare ervaring met persoonlijke ruimte in het verleden was inderdaad een blokkade. Het is behandeld met EMDR, en ik merk nu dat het zeker geholpen heeft. Bedankt!