We gebruiken ze dagelijks bewust of onbewust om onze woorden en lichaamstaal kracht bij te zetten. Wanneer we bijvoorbeeld erg enthousiast zijn over een voorstel, laten we dit blijken met onze woorden (‘ik vind dat een goed idee!’), onze lichaamstaal (grote gebaren en bijvoorbeeld het opsteken van de duim) en daarnaast ook onze stem (bijvoorbeeld door een vrolijke emotie en een hoge klank).

Maar wat gebeurt er nu wanneer dat wat in woorden wordt gezegd niet overeenkomt met onze stem en lichaamstaal? Het gebruik van meerdere communicatiekanalen, als onze woorden, stem en lichaamstaal, kan leiden tot twee soorten ‘dubbele boodschappen’: de congruente boodschappen en de incongruente boodschappen. Stel je eens de volgende twee situaties voor:

A: Een vriend zegt ‘ik vertrouw je niet meer’ en doet dit met een boze toon in zijn stem, een serieus gezicht en slaat met zijn vuist op tafel.
B: Een vriend zegt ‘ik vertrouw je niet meer’, maar doet dit met een vrolijke toon en een lachend gezicht.

In het eerste geval is er sprake van congruente communicatie. In het geval van congruente communicatie wordt door de woorden en het gedrag (zoals de stem, de houding en de gebaren) dezelfde boodschap overgebracht. De tweede situatie is een voorbeeld van incongruente informatie, waarbij we tegengestelde emoties geven, in dit geval een boze emotie in de woorden en een vrolijke emotie in de stem.

Een geloofwaardige en overtuigende spreker?

Maar wat zegt het gebruik van deze congruente of incongruente emoties in de stem nu over de spreker? Wordt de spreker geloofwaardiger, wanneer hij de emoties in zijn stem overeen laat komen met datgene wat hij zegt? En overtuigt een spreker die congruente emoties gebruikt meer? Eerdere onderzoeken hebben de emotie in de stem onderzocht en daarbij gekeken naar de geloofwaardigheid en overtuigingskracht van de spreker. Inderdaad blijkt dat wanneer een persoon een congruente boodschap gebruikte, deze persoon overtuigender overkomt. Het lijkt logisch wanneer iemand in zijn gebaren, woorden stem dezelfde emotie uit, ook overtuigender is. Voor de geloofwaardigheid van de spreker maakt het niet uit of hij een incongruente of congruente boodschap overbrengt.

De stem van de emotie

Het lijkt duidelijk: congruente en incongruente emoties kunnen je iets zeggen over de overtuigingskracht van de spreker. Het is echter niet altijd eenvoudig om emoties te herkennen in de praktijk te herkennen, zeker wanneer emoties vanuit verschillende communicatiekanalen komen. Aan jou als ontvanger de schone taak om al deze verschillende signalen op te pakken en er goed op te reageren!

Bronvermelding: Barendse, J. (2010). De stem van de emotie. Een onderzoek naar de invloed van emotie in de stem op de sprekerseigenschappen geloofwaardigheid en overtuigingskracht. Bachelorthesis Universiteit van Tilburg.