In films en TV-series zie je psychologen vaak ‘nietsbetekende’ testen afnemen, waaruit de psycholoog een diagnose stelt. Vaak gaat het dan over ‘vrije associatie’ bij inktvlekken, ook wel bekend als de Rorschach test of de Rorschach Inktvlekken Methode (RIM).

Vrije associatie

Sigmund Freud heeft aan het begin van de 20e eeuw de psychoanalyse bedacht. Dit is een methode waarbij hij mensen behandelt door gebruik te maken van een methode genaamd: vrije associatie. Vrije associatie houdt in dat patiënten, zonder erbij na te denken, roepen wat er in hen op komt. Het idee is dat zaken uit het onbewuste een weg vinden naar het bewuste en vervolgens uitgesproken worden, doordat de ‘remmingen’ weggenomen worden.

Rorschach

Rorschach was een groot aanhanger van de theorie van Freud en gebruikte daarom ook de methode van vrije associatie. Hij ging uit van de neiging van mensen om gevoelens en interpretaties te projecteren op andere zaken (in dit geval; inktvlekken). Hierdoor dacht hij dat mensen dingen zouden herkennen in de inktvlekken die hun diepere verlangens en gevoelens konden weergeven. De inktvlekken die hij hiervoor gebruikte zijn wereldberoemd en zien er bijvoorbeeld uit zoals onderstaande;

Je kunt van alles zien in de inktvlek; een insect, twee lippen, een vogel… Het idee van de vrije associatie in combinatie met de inktvlek is dat je juist datgene herkent en uitspreekt dat in je onbewuste leeft.

Interpretatie

Echter, hetgeen je uitspreekt wordt vervolgens nog geïnterpreteerd door de behandelaar. De betekenis van het ‘zien’ (en benoemen) van een insect in bovenstaande inktvlek heeft daarom beperkte waarde. De analyse van het antwoord van de cliënt is namelijk volledig in handen van de behandelaar. Oftewel; als je een vogel ziet denk ik dat je een moeilijke jeugd hebt gehad. Als je een insect ziet denk ik ook dat je een moeilijke jeugd hebt gehad.

De Rorschach test wordt daarom tegenwoordig zelden meer gebruikt tijdens behandelingen… behalve door acteurs die een psycholoog moeten spelen!

Bronvermelding:
De officiële Rorschach website
Rorschach op Wikipedia (inclusief alle ‘inkt-platen’)