De EHEC bacterie. Na de Mexicaanse griep twee jaar geleden was Europa de afgelopen weken wederom in de ban van een gezondheidscrisis. We spreken van een gezondheidscrisis wanneer het verschijnen ervan een grote negatieve uitkomt heeft voor de gezondheid van een bevolkingsgroep. In dit soort (soms levens-bedreigende) situaties is angst een emotie die zich al snel binnen een groep verspreidt. In het geval van de Mexicaanse griep bleek deze angst achteraf niet geheel terecht. De infecties in Nederland bleken mee te vallen, waar het aantal aangeschafte inentingen in Nederland (34 miljoen) veruit het meeste van Europa was. Nu de EHEC bacterie opkomt kunnen we ons het volgende afvragen: hoe kan een instantie als de overheid tijdens een ernstige situatie of crisis naar de bevolking communiceren?

Het Stealing Thunder Model

Volgens het Stealing Thunder-model van Arpan & Roskos-Ewoldsen (2005) moet de overheid de burger tijdens een crisis zo open, snel en compleet mogelijk informeren. De burger is zo volledig op de hoogte van de oorzaak van de ziekte en de consequenties die deze met zich meebrengt. Zo open en snel mogelijk communiceren is vaak nodig om de angst onder de bevolking de kop in te drukken en burgers zo goed mogelijk voor te bereiden op datgene dat gaat komen. Maar is een dergelijke communicatie tijdens een crisis wel de beste optie?

<

Komkommercrisis

Ook tijdens de EHEC bacterie werd snel informatie naar buiten gebracht. Door het toenemende aantal slachtoffers in Duitsland groeide in Nederland de onrust over eventuele besmettingen in ons land. Al snel werd gedacht aan EHEC-bacterieen die voor zouden komen op komkommers, taugé en bietenspruiten. Openlijk werd hierover naar de burgers geïnformeerd. Het gevolg: de groenten werden niet meer in de supermarkt verkocht en de komkommerindustrie liep grote schade op, zonder dat komkommers en taugé de oorzaak bleken te zijn. Is die openheid in communicatie tijdens crisis dus wel zo goed? Het blijft een moeilijke keuze voor de overheid. Vaak worden ze door media en burgers gedwongen een snelle reactie te geven, zonder dat ze hier duidelijk met de Gezondheidsraad of de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) over kunnen beslissen. Door een open en proactieve houding kan de overheid daarnaast de structuur van de berichtgeving aangeven en duidelijk maken welke onderwerpen besproken worden (Arpan & Roskos-Ewoldsen (2005).

De EHEC bacterie is naar mijn mening echter wederom een voorbeeld van een gezondheidscrisis waarbij de openheid in de communicatie van de overheid naar de burger voor schade en problemen heeft gezorgd. Uiteraard zijn mensen gewaarschuwd voor het eten van ongeschilde komkommers en andere groenten, maar de vraag is of het aantal besmettingen daardoor daadwerkelijk gedaald is. In plaats daarvan is de komkommerindustrie in Nederland sterk achteruit gegaan en is de angst onder de bevolking niet minder geworden. Meer onderzoek naar communicatie tijdens crises is hierdoor wellicht geen slecht idee. Om hierover door te discussiëren volgt hieronder een stelling:

Ik ben benieuwd naar jullie reactie’s en meningen!

Bronvermelding: Arpan, L., & Roskos-Ewoldsen, D. (2005). Stealing Thunder: Analysis of the effect of proactive disclosure of crisis information. Public Relations Review, 31, 425-433.