Overgewicht bij kinderen is een maatschappelijk probleem dat steeds groter wordt in Nederland. Steeds meer kinderen eten teveel. De grote vraag die iedereen zich stelt, is natuurlijk ‘waarom?’ Hier zijn verschillende psychologische verklaringen voor.

Theorieën

Er zijn drie theorieën die overgewicht vanuit een psychologisch oogpunt proberen te verklaren. De psychosomatische theorie verwijst naar het emotionele eten: teveel eten in emotionele situaties. Mensen zouden niet genoeg middelen hebben om de situatie te hanteren. Eten zorgt dan voor een prikkel-reducerende werking.

De externaliteitstheorie zegt dat sommige mensen gevoeliger zijn voor geuren, smaken of presentaties van eten. ‘Normale’ mensen gaan af op interne cues, zoals honger. Mensen met overgewicht zouden afgaan op externe cues, zoals bij het zien van eten. Een onderzoek hiernaar gebeurde op een zomerkamp die 8 weken duurde, waar meisjes tussen de 9 en 15 jaar onbeperkt konden eten wat zij wilden. De kinderen die een hoge score hadden op ‘externaliteit’ waren meer aangekomen dan de andere kinderen. De vraag is echter of de externe eetstijl bijdraagt aan het ontstaan van obesitas of dat het een gevolg is van obesitas.

De theorie van de lijngerichtheid richt zich op de aanname dat wanneer mensen een onhoudbaar diëet proberen te volgen zich daardoor een afwijkende eetstijl aanmeten.

Natuurlijk speelt er ook een genetisch component mee. Er bestaat een genetische sensitiviteit voor obesitas, wat dus de kans daarop kan vergroten.

Hoe zit dit bij kinderen?

Uit onderzoek bij Nederlandse kinderen blijken kinderen die al overgewicht hebben erg gevoelig te zijn voor confrontaties met voedselprikkels en emotionele situaties, waardoor zij (over)eten.

Daarnaast spelen de ouders en familie vaak een rol in het eetgedrag van een kind. Voedsel wordt namelijk vaak gebruikt als bekrachtiging voor gewenst of ongewenst gedrag. Ook blijken ouders van obese kinderen meer aanmoedigingen te geven om te eten. Er zijn ook vaardigheden met betrekking tot eten die in de opvoeding (deels) worden bijgebracht, zoals uitstel van behoeftebevrediging, tolerantie van honger en omgaan met frustraties en voedselverleiders.

Behandeling van overgewicht bij kinderen

Psychologische behandelingen gaan uit van een (cognitieve) gedragtherapeutische benadering. Kinderen leren hierin om hun energieverbruik en voedselinname evenwichtiger te maken door meer te bewegen en minder te eten. Vooral het educatieve gedeelte is erg belangrijk: kinderen leren hoe het lichaam werkt. Het doel van de therapie is vooral gewichtscontrole, niet gewichtsverlies. Naast een psycholoog wordt er bijna altijd samengewerkt met een diëtist, arts en/of bewegingsdeskundige.

Bron: Braet, C., Verhofstadt-Denève, L.  (1994).  Verschillende eetstijlen bij obese en niet-obese kinderen.  Kind en Adolescent,15, 106-109.