“Nee dat kan ik niet! Ik ben geen vrouw!”

Het is voor mannen al gauw een makkelijke smoes om te zeggen dat ze geen twee dingen tegelijkertijd kunnen doen, wanneer hen gevraagd wordt of ze én de kinderen naar school willen brengen, én hun boterhammen moeten smeren, én de krant uit de brievenbus moeten halen, én de hond uit moeten laten, én… Maar is dit eigenlijk wel zo? Kunnen en doen vrouwen echt meer dingen tegelijkertijd dan mannen?

Heuristieken

Onze wereld is complex. Dagelijks krijgen we veel informatie op ons afgeschoten en deze moeten we zo goed mogelijk zien te verwerken. Informatie over zaken die op ons werk spelen, of op school, in de trein, in de winkel, in de auto, op de radio of op de televisie. Al deze informatie geheel actief verwerken is erg vermoeiend voor je hersenen.  We beschikken daarom over bepaalde denk-strategieën,  – heuristieken -, die het verwerken van alle informatie versimpelt. Je kunt het vergelijken met het in hokjes plaatsen van informatie. Heuristieken zijn er in verschillende soorten. Het klinkt misschien een beetje ingewikkeld, maar de voorbeelden hieronder zullen het een stuk duidelijker maken en er zal vast en zeker herkenning zijn.

Beschikbaarheidsheuristiek

Stel, je gaat volgende week met de boot naar Schotland. Wat is het eerste waar je aan denkt? Een groot schip? Luxe? Doedelzak? Of je veilig aankomt? Dat-ie misschien wel eens kan zinken? Net als de Titanic of de Costa Concordia?
Dit is een typisch voorbeeld van de beschikbaarheidsheuristiek. Het is nog niet zo lang geleden in het nieuws geweest dat er een schip is gezonken. Deze gebeurtenis heeft veel media aandacht gekregen en heeft zo dus vaak genoeg door je hoofd gespookt. Dat je aan de laatste mogelijkheid sneller denkt, is hieraan te danken. Hetzelfde geldt voor vliegtuig- versus auto-ongelukken. Als je in een vliegtuig stapt, ben je toch iets angstiger voor een ongeluk dan wanneer je zes keer op een dag de auto pakt. Je denkt bij elk autoritje niet elke keer of je er nog wel levend uit komt, toch? En dat terwijl er meer mensen per jaar overlijden bij een auto- dan bij vliegtuigongeluk. De media speelt ook hier weer een belangrijke rol. Het schenkt aandacht aan grote rampen als een vliegtuigcrash, en natuurlijk 9/11. Bij vliegreizen komt de mogelijkheid van een (fataal) ongeluk sneller in je hersenen op.
Meer over de beschikbaarheidsheuristiek lezen? Lees dan dit artikel van gastauteur Jelle Bauer.

Context cues

Kijk even naar het volgende plaatje en waarschijnlijk valt het kwartje al snel.

De middelste vorm kun je op twee manieren interpreteren, namelijk als het getal 13 of als de letter B. Het is maar net of je verticaal leest (12, 13, 14) of horizontaal (A, B, C). Je ziet twee keer precies dezelfde vorm, maar je ‘ziet’ ze ook als twee verschillende dingen. Je hersenen maken als het ware een context aan waarbinnen je aan het denken bent. Zo denk als je verticaal leest in de context ‘getallen’ en als je horizontaal leest in de context ‘letters’. Het zou erg lastig zijn wanneer je in dit lettertype aan het lezen bent en je moet eerst met je volle aandacht gaan denken of het niet een 13 kan zijn in plaats van de letter B.

Anchoring

Nog een voorbeeld.
Als je een leuk jurkje hebt gezien op internet en je mag daarvoor een bod uitbrengen, dan kies je een bedrag dat jij het jurkje waard vindt. Als er in de advertentie nou bij staat ‘winkelprijs 1000 euro’ zou je dan hetzelfde bedrag hebben geboden? Waarschijnlijk was het hoger geweest, aangezien je de 1000 euro als referentiepunt gebruikt. Hier wordt gebruik gemaakt van de ‘anchoring and adjustment heuristic‘. Je gebruikt het getal 1000 als een soort van anker, je legt hem als het ware vast, en gaat vanuit dat perspectief verder denken.

Passieve hersenen

Onze hersenen zijn dus, naast onze bewuste gedachten, ook heel passief. Ze voeren dingen voor ons uit zonder dat we ons daar echt van bewust zijn. Of vrouwen inderdaad meerdere zaken tegelijkertijd kunnen dan mannen is niet wetenschappelijk aangetoond. Maar als je in het vervolg een man hoort zeggen dat hij iets niet kan, omdat hij geen vrouw is, dan zegt hij dus eigenlijk iets heel anders…