De ‘peak-end rule’ is een bekend psychologisch fenomeen dat ontdekt en beschreven werd door een vooraanstaand psycholoog; Daniel Kahneman.

Deze regel houdt in dat we gebeurtenissen evalueren op basis van twee herinneringen, namelijk ‘tijdens de piek‘ en ‘aan het einde‘. De piek is het heftigste moment en kan zowel positief als negatief zijn. De andere ervaringen tijdens de gebeurtenis worden niet vergeten, maar worden niet meegenomen in de evaluatie.

Onderzoek

Eén van de eerste onderzoeken naar de ‘peak-end rule’ is uitgevoerd door Daniel Kahneman en ging als volgt:
In een laboratorium werden deelnemers gevraagd om naar enkele zeer harde, onplezierige geluiden te luisteren. Het ene geluid duurde acht seconden, het andere zestien seconden. Echter, de laatste acht seconden van het tweede geluid werden nét wat minder hard afgespeeld dan de eerste acht seconden en het eerste geluid.

De participanten werd daarna gevraagd welk geluid ze nogmaals wilden horen. Je zou verwachten dat ze het eerste geluid zouden kiezen, dat duurde maar acht seconden. De meerderheid koos er echter voor om het tweede geluid nogmaals te horen! Waarom? Beide geluiden zijn even onplezierig en hebben dezelfde ‘piek’, maar het tweede geluid heeft een minder onplezierig einde en wordt daarom als minder vervelend beoordeeld dan het eerste geluid.

Toepassingen

Een heel ander onderzoek brengt een interessante toepassing aan het licht voor deze heuristiek. Bij een darmonderzoek onder mannen, waarbij een camera in de anus wordt ingebracht, werd de patiënten gevraagd hoe onplezierig het was. De ene groep kreeg een ‘normaal’ onderzoek, terwijl bij de andere groep de camera aan het einde van het onderzoek iets langer in het darmkanaal bleef rusten. Dit is nog steeds zeer onprettig, maar omdat de camera niet beweegt is het minder onprettig dan bij het eerste onderzoek, waar de camera direct verwijderd werd.

De mannen waarbij de camera even bleef rusten beoordeelden het darmonderzoek achteraf als minder onprettig dan de mannen bij wie de camera direct verwijderd werd. Ook hier hadden beide groepen dezelfde vervelende piek, maar had de ene groep een ‘minder onprettig’ einde.

Een interessant gevolg was was dat de mannen uit de tweede groep eerder een nieuwe afspraak maakten voor een herhalingsonderzoek van de darmen, waardoor het risico op darmproblemen flink verminderd werd.

Positief

Ook positieve gebeurtenissen worden herinnerd en beoordeeld aan de hand van de ‘peak-end rule’. Een vakantie van één week die een paar geweldige momenten, én een geweldig einde, had wordt positiever beoordeeld dan een geweldige vakantie van drie weken die eindigde met een tegenvaller.

Tot slot

Ik denk dat er nog vele andere interessante toepassingen te bedenken zijn die ervoor kunnen zorgen dat mensen gezonder leven of bijvoorbeeld bepaalde producten kopen. Alles draait om de beleving en de herinnering van deze beleving. De ‘peak-end rule’ lijkt daar een zeer belangrijke rol in te spelen!

Meer weten? Lees het het boek ‘Paradox of Choice‘ van Barry Schwartz!