“Een sekte is een geloofsgemeenschap met opvattingen en gebruiken die zich onderscheiden van overige geloofsgemeenschappen die behoren tot dezelfde stroming als de sekte. Sekten zijn vaak gesticht door een charismatische leider met een nieuwe leer of openbaring.” Tenminste, dat zegt Wikipedia. Voor de psychologie is vooral die laatste zin interessant. Wat betekent zo’n inspirerende leider voor een sekte?

Voorbeelden van sektes

Om een beeld te schetsen van sektes, eerst wat voorbeelden:
People’s Temple | De grote leider, Jim Jones, begon met idealen als het helpen van armen en het stichten van een gelukkige samenleving. Zijn (kerkelijke) beweging moest staan voor vreugde, geluk en blijdschap. Hij verkondigde zichzelf als de leider naar het utopische paradijs. Het aantal volgelingen steeg, terwijl het leven binnen de sekte verslechterde. De volgelingen hadden zoveel vertrouwen in Jones, dat zij alles voor hem deden. Dit leidde uiteindelijk tot een collectieve zelfmoord in Jonestown.
Scientology | Er is veel onduidelijkheid over de Scientology Church. In België en Duitsland staat deze beweging wel als sekte geregistreerd. Scientology is gebaseerd op een boek en gaat ervan uit dat een persoon een onsterfelijke geest is die bezit over een lichaam en verstand. De mens is fundamenteel goed en de Scientology-beweging zou ervoor zorgen dat je daar dichterbij komt. Door de manipulatieve aard en de enorme kosten die aan het lidmaatschap verbonden zijn, wordt de beweging als sekte bestempeld.

Eigenschappen

Het is interessant om eens te kijken naar de eigenschappen die mensen in sektes hebben. Nou is het moeilijk om deze groeperingen goed te onderzoeken, aangezien ze vaak erg gesloten zijn. Toch blijkt, uit de paar onderzoeken die gedaan zijn, dat mensen in een sekte niet verschillen van andere mensen in de maatschappij op het gebied van geestelijke problemen. Wat verder bekend is, is dat mensen die zich aansluiten bij een sekte vaak begin twintig zijn of zich ’tussen verplichtingen in’ bevinden. Ze zijn bijvoorbeeld net gestopt met hun baan of hebben net hun partner verlaten.

Leider

Terugkomend op de leider van een sekte, kijken we ook naar diens eigenschappen. Leiders van apocalyptische zelfmoordgroepen (groepen die geloven dat het einde der tijden aanbreekt en daarom zelfmoord plegen) hebben vaak dezelfde karakteristieken: een afwezige vader op jonge leeftijd, intolerantie van kritiek, isolatie/eenzaamheid tijdens de jeugd, narcistische en paranoïde persoonlijkheid en de overtuiging dat zij goddelijke boodschappen doorkregen.

Er wordt vaak gedacht dat sekteleiders aan indoctrinatie, of beter gezegd hersenspoeling, doen. Indoctrinatie is het systematisch onderwijzen, al dan niet onder dwang, van bepaalde overtuigingen en opvattingen die zonder kritiek aanvaard moeten worden. Toch blijkt er vaak geen sprake te zijn van indoctrinatie, maar van extreme sociale controle en totalisme. De toewijding aan de sekteleider komt dus vaak door de sociale interactie.

Charisma

Dat een leider vaak charismatisch is, is geen toeval. Wanneer mensen in hun dagelijks leven niemand hebben om tegenop te kijken, bijvoorbeeld een ouder of president, kun je die persoon ergens anders zoeken. Een charismatische leider kan dan als een goed voorbeeld voor iemand dienen. Daarbij kan zo’n leider iemand makkelijker beïnvloeden en overtuigen.