De Olympische Spelen komen er aan! En hoewel de Olympische gedachte ‘meedoen is belangrijker dan winnen‘ is, weten de meeste topatleten wel beter: alleen het allerhoogste treetje telt!

Tweede of derde?

Een interessant effect treedt echter op bij de nummer twee en drie van een Olympische race. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de nummer drie vaak gelukkiger is met zijn prestatie dan de nummer twee. Objectief gezien is dit natuurlijk onverklaarbaar, immers, de nummer twee staat één tree hoger, heeft beter gepresteerd en heeft een zilveren in plaats van een bronzen medaille om zijn nek. Dit alles blijkt echter te maken te hebben met het ‘net niet’ effect.

Net niet!

De nummer twee kijkt namelijk naast zich en ziet dat hij (of zij) zo ontzettend dicht bij goud was. Hij (of zij) heeft het nét niet gehaald. Men noemt dit ook wel een ‘upward counterfactual‘, een staat waarin je jezelf vergelijkt met iemand die beter is. De nummer drie kijkt echter naar de nummer vier en denkt: “Wat een geluk! Ik val nog net binnen de prijzen! Het scheelde maar heel weinig of ik had helemaal geen medaille gehad.” Dit noemt men ook wel een ‘downward counterfactual‘ denken. Hij/zij trekt een vergelijking met iemand die minder goed is.

Uit onderzoek is gebleken dat mensen zelden nadenken over ‘downward counterfactuals‘. In de psychologie staat dit bekend als het ‘net niet’ effect. Men realiseert zich wat er had kunnen gebeuren als het nét even iets anders was gelopen. Daarom kijken de nummers drie op het Olympisch podium vaak ook nét iets vrolijker dan de nummers twee.

Wijze les

De wijze les die we hieruit trekken is dat we moeten proberen om vaker ‘downward counterfactual‘ te denken. Waar ‘upward counterfactual‘ denken ons kan stimuleren om de volgende keer beter ons best te doen kan ‘downward counterfactual‘ denken ons dankbaar laten zijn voor hetgeen we deze keer bereikt hebben. Een combinatie van beide manieren in het analyseren van situaties kan ervoor zorgen dat we niet in een depressie belanden en daagt ons tegelijkertijd uit om de volgende keer (nog) beter te presteren!

Olympische Spelen

Op 25 juli 2012 beginnen de Olympische Spelen. Ditmaal in Londen. Ik heb het geluk dat ik hier bij mag zijn als Samsung Global Blogger om zo verslag te doen van verschillende evenementen in de stad . Uiteraard zullen mijn blogs doordrenkt zijn van (sport)psychologie. Op de hoogte blijven? Volg me dan via Twitter (@JerreMaas) of via mijn Samsung Global Blogger pagina!

Bronnen:

Medvec, Victoria Husted; Madey, Scott E.; Gilovich, Thomas. When Less is More: Counterfactual Thinking and Satisfaction Among Olympic Medalists. Journal of Personality & Social Psychology, Oct 1995, Vol. 69 Issue 4, p603-610.
Schwartz, B. (2005). The Paradox of Choice – When More is Less. HarperCollins Publishers Inc.