Iedereen doet wel eens raar, gek of iets wat niet gepast is in een bepaalde situatie. Zo ga ik wel eens dansen wanneer het heel hard regent, zeg ik soms dingen voordat ik nadenk en lach ik altijd het hardst om mijn eigen grappen. Welke gedachten, gevoelens en gedragingen zorgen ervoor dat de diagnose persoonlijkheidsstoornis gemaakt kan worden?

Persoonlijkheidsstoornissen worden opgedeeld in 3 verschillende clusters.

Cluster A: Vreemd, excentriek gedrag

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
  Wantrouwend, overtuigd dat eigen visie op de wereld de juiste is, waanideeën, gevoel van kwetsbaarheid, zich bedreigd voelen
  Voorbeeld: De telefoon van de geliefde controleren op smsjes of telefoontjes die kunnen duiden op vreemdgaan, zonder gegronde reden.
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
  Afstandelijk, moeite met uiten van emoties, vaak alleen en verlegen, weinig plezier uit activiteitenhalen, creëren vaak een fantasiewereld, geen sprake van verlies van contact met de buitenwereld
  Voorbeeld:  Doet liever activiteiten alleen dan met anderen, zoals tv kijken of puzzelen.
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
  Bizarre bewegingen en gedragingen,  gevoel van ongemak bij anderen, merkwaardige ideeën en overtuigingen
  Voorbeeld:  Geloven dat er elke nacht aliens naast je bed staan die zorgen voor de dromen die je hebt.

Cluster B: Dramatisch, emotioneel, impulsief gedrag

• Borderline persoonlijkheidsstoornis
   Impulsief, zwart/wit-denkers, extreme reacties, moeilijkheden met relaties onderhouden
  Voorbeeld: Enorm boos worden wanneer de geliefde een kwartier te laat is door het verkeer.
• Antisociale persoonlijkheidsstoornis
  Stemmingswisselingen, instabiele relaties, impulsief en asociaal gedrag, snelle behoeftenbevrediging najagen
  Voorbeeld: Meedoen aan gewapende overvallen, zonder zich zorgen te maken om de wet of eigen veiligheid.
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis
  Zichzelf beter vinden dan anderen, interesseren zich weinig voor anderen maar willen wel belangrijk gevonden worden, willen macht
  Voorbeeld: Diegene vindt het totaal niet moeilijk ondergeschikten te ontslaan; alleen hijzelf is belangrijk.
• Theatrale persoonlijkheidsstoornis
  Zeer emotioneel, moeite met diepgaande relaties, graag het middelpunt, extreem uiterlijk
  Voorbeeld: Op de verjaardag van iemand anders steeds de aandacht naar zichzelf trekken.

Cluster C: Angstig, gespannen gedrag

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
  Onzelfstandig, behoefte om verzorgd te worden, onderworpen en vastklampend gedrag, angst om in de steek gelaten te worden
  Voorbeeld: Het stemadvies van een ander overnemen, omdat je niet kunt beslissen.
• Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
  Extreme verlegenheid, erg bang voor afwijzing/kritiek/vernedering
  Voorbeeld: Geen bijbaan durven nemen, uit angst om het niet aan te kunnen.
• Obsessieve-compulsieve persoonlijkheidsstoornis
  Orde, regelmaat, eigen wil om dingen te doen, perfectionistisch, moeite met emoties tonen
  Voorbeeld: Zo perfectionistisch zijn dat taken niet afkomen, omdat je er niet gauw tevreden over bent.

Deze beschrijvingen zijn kort (door de bocht) en moeten in zo’n extreme mate aanwezig zijn, dat het voor moeilijkheden in het dagelijks leven zorgt. Niet iedereen heeft dezelfde kenmerken, danwel in dezelfde mate. Elk persoon is uniek.

Bron:
Trimbos Instituut