In de avond van 22 september kwamen er duizenden jongeren naar het Groningse dorpje Haren voor een verjaardagsfeestje, genaamd Project X, van Merthe die een open uitnodiging op Facebook plaatste. Deze gebeurtenis is een mooi voorbeeld van de grote rol van social media in de huidige maatschappij. Project X in Haren is ondertussen wereldnieuws geworden. Wat eerst een ludieke avond leek te zijn liep uit op een enorme chaos en rellen. Met vernielingen en plunderingen is de schade op ruim een miljoen euro geschat. Vrijwel iedereen in Nederland verbaast zich over het feit dat dit in Nederland kan gebeuren. Hoe heeft dit zo uit de hand kunnen lopen?

Kuddegedrag

Mensen gedragen zich normaal gesproken naar de geldende normen. Een mooi voorbeeld waar vrijwel iedereen zich aan houdt is het feit dat mensen netjes in een rij gaan staan als er al andere mensen netjes in een rij staan. In een groep hoeven een paar mensen zich maar te bedenken zich niet naar de norm te gedragen (bijvoorbeeld voordringen). Andere mensen zien dit en vinden het niet eerlijk dat zij niet eerder zijn en gaan ook wat meer dringen. Mensen zijn uiteindelijk kuddedieren en gedragen zich naar de geldende norm. Zodra er niet genoeg controle is om de norm in stand te houden, zal de geldende norm veranderen van “gedraag je netjes” naar “het is niet erg om voor te dringen want zij doen dat ook”.

Vertaal dit naar de situatie in Haren: eerst was de geldende norm “Gedraag je netjes en heb plezier”. Zodra een select groepje relschoppers zich achterlijk gaat gedragen (vandalisme, met stenen gooien en plunderen), lijkt het ineens normaal om je tegen de politie te keren. Immers, iedereen doet het toch? Andere mensen gaan erin mee omdat de geldende norm veranderd is.

Mijn moeder zei altijd: “Als iedereen in een put springt, dan spring je die toch niet achterna?”, waarop ik heel eigenwijs antwoordde: “Jawel”!

Andere voorbeelden

Dit is niet de eerste keer dat situaties uit de hand lopen waar je het niet verwacht of waar het praktisch gezien nergens op gebaseerd is. Het is een wereldwijd fenomeen dat kleine dingen omslaan in extreme omstandigheden.

Een paar voorbeelden:

De protesten en rellen in verband met de anti islam film:

• De geldende norm: verbrand een vlag van Amerika want zij hebben Allah beledigd. Plunder desnoods nog maar een winkel; dat ze hun eigen land ermee molesteren maakt niet meer uit

De rellen in Londen in augustus 2011:

• Een geluidsfragment van twee meiden die het rellen leuk vonden: “Iedereen was aan het rellen, werd gek. Dingen kapot slaan, flessen kapot slaan. Het was helemaal gek. Maar goed. Het was leuk. Natuurlijk was dat zo! Ja. Het is de fout van de regering. Conservatieven, of wie het ook zijn, ik weet het niet. Daar gaat het niet eens om, het is om te laten zien dat wij kunnen doen wat we willen. Dat hebben we nu gedaan”. (Bron NOS.nl)

De rellen in Frankrijk in 2005:

• In verband met beschuldiging aan de politie van de dood op twee jongeren.
• De geldende norm: Ook boos? Maakt niet uit waarom, steek maar een auto in brand want iedereen doet het, een meer of minder maakt ook niet meer uit. Als je geluk hebt kom je nog op TV ook!

Moraal van het verhaal

Nu is het natuurlijk erg triest dat een paar mensen het zo kunnen verzieken voor een grotere groep mensen. Over de invloed van social media zijn we natuurlijk ook nog lang niet uitgepraat: er zijn alweer vele andere Project X-en aangekondigd. Nu denk ik dat dit maar één keer goed lukt, de originaliteit is er nu ook wel weer af.

Zin in een feestje? Gedraag je dan maar eens.