Een reclame voor een veel té aantrekkelijk aanbod voor een fitnessapparaat, een filmpje op YouTube over hoe je het best je eigen LinkedIn profiel opmaakt, of die ene folder voor een schoonheidssalon verderop. Je hebt pas door dat je er aandacht aan besteedt als het al te laat is!
Weer een paar minuten van je tijd verspild. ‘Waarom keek ik hier überhaupt naar?’ vraag je jezelf af.
Een herkenbaar probleem voor veel mensen. Je aandacht verslapt, omdat er gewoon zoveel informatie op je afkomt! Voor je het weet ben je veel te lang bezig met dingen die je eigenlijk helemaal niet zoveel boeien. De reden hiervoor is eigenlijk heel simpel. Je kan je zintuigen nou eenmaal niet uitzetten, je kan niet níet waarnemen. Onze zintuigen zijn niet als een tv, die je desgewenst gewoon op afstand uitzet als je genoeg gezien hebt. Wij zijn als mensen constant aan het zien, horen, ruiken, voelen en proeven. 
En we zijn er verdomd goed in. Door gebruik van superslimme technologie kunnen we het bereik van onze zintuigen sterk vergroten. Denk aan wat wij tegenwoordig kunnen zien met behulp van microscopen, telescopen en satellieten! Via de GPS op onze smartphones kunnen wij de ideale route van hier naar Tokyo in enkele seconden vaststellen en met de ‘street view’ van Google kunnen we zelfs zien hoe de voorgevels van de huizen in Tokyo er precies uitzien. Niets ontkomt aan wat wij kunnen waarnemen!
Ook de kampioen heeft zijn zwakten!
Zoals vaak wordt gezegd, een sterkte is ook een zwakte. Dit geldt ook voor de menselijke waarneming. We ondersteunen onze waarneming met verschillende technologieën. Het bereik van onze waarneming is hierdoor enor
m. Echter, hoeveel we ook kunnen waarnemen, we hebben maar beperkte controle over wat we willen waarnemen en wat niet. Urenlang naar harde technobeats luisteren houden we niet eeuwig vol, hoe graag we ook willen blijven luisteren. Zoals veel psychologen beweren zijn we als afstammelingen van jagers en verzamelaars op zoek naar wat we nodig hebben om te overleven, en nemen we vooral die dingen waar die ons daarbij zouden kunnen helpen of hinderen. Hoe preciezer we dus kunnen waarnemen, hoe groter de kans dat we overleven. Echter, sommige kwaadwillende mensen die willen overleven ten koste van anderen, zullen er alles aan doen om hun eigen waarneming zo betrouwbaar mogelijk te maken en het zicht van anderen zo goed mogelijk te belemmeren. Onze waarneming wordt dus dikwijls vertroebeld door allerlei invloeden van anderen!
Zo wordt ons de hele dag van alles voor de ogen gehouden door anderen, via allerlei verschillende wegen.
Politici treden op in tv-debatten, talkshows en internetcampagnes, om hun visie aan ons te verkopen met de meest aansprekende one-liners. Media houden ervan om bepaalde informatie te hypen die de aandacht van veel mensen trekt, maar misschien voor ons helemaal niet echt relevant is. Denk aan filmpjes die op YouTube worden aangeraden omdat ze veel bekeken zijn, maar voor ons eigenlijk totaal niet interessant zijn. Dergelijke zaken maken het ons dus lastig om vanuit ons eigen perspectief waar te nemen, vanuit onze diepste verlangens. Het is dus zaak om ons niet te laten meeslepen door de eerste de beste slogan, quote of soundbite. In plaats daarvan ervaren we veel meer rust als we op een verantwoorde manier met deze overdaad aan informatie omgaan. Maar hoe kunnen we dat doen?
Op naar een zuivere waarneming
Om te beginnen moeten we leren om een goede waarnemer te worden. Iemand die zich niet te snel van de wijs laat brengen door de eerste de beste prikkel uit onze omgeving, maar wel door heeft wat waardevolle informatie is. Dit alles begint door eerst stil te staan bij wat we zelf nodig hebben. Leren luisteren naar de prikkels vanuit onszelf. Van ons lichaam maar ook onze emoties en gedachten. Want, zoals David Hume in de 18e eeuw opperde, kunnen wij zelf heel goed aanvoelen wat wij goed achten om te doen. Om dicht bij onze intuïtie te blijven moeten we dus onze waarneming zorgvuldig naar binnen richten, voordat we ons blootstellen aan onnodige prikkels van buiten. We kunnen dus heel goed voelen wat we zoeken, maar ook wat we niet nodig hebben.
Richtlijnen van een twijfelende filosoof
Al in de 17e eeuw dacht René Descartes dat wij als mensen via onze zintuigen maar deels tot waardevolle kennis komen. Immers, we kunnen niet zeker weten of we door onze zintuigen voor de gek worden gehouden. Denk aan optische illusies. Een stok die in het water steekt ziet er uit alsof die gebroken is, terwijl we weten dat de stok recht is. We moeten onze visuele waarneming dan corrigeren. Ook weten we vaak niet goed hoeveel waarde we moeten hechten aan wat we horen van anderen. We kunnen nou eenmaal niet altijd nagaan of wat gezegd wordt ook waar is. Dit geldt zelfs voor onze eigen gedachten. Om met zoveel mogelijk zekerheid waar te nemen is het daarom raadzaam om dingen in twijfel te trekken en onszelf met regelmaat vragen te stellen als: Wie ben ik? Wat wil ik? Wat voel ik? Wat denk ik? Wat wil ik bereiken met deze emotie of deze gedachte? Deze naar binnen gerichte waarneming helpt ons onszelf scherp te houden en dicht bij onszelf te blijven. Door te letten op wat onze zintuigen aan informatie geven, en wat deze informatie met ons doet, waken we ervoor dat we niet te snel teveel prikkels tot ons nemen. Zo nemen onze zintuigen gericht waar en raken ze niet overspoeld door prikkels. Een belangrijk werktuig om met je benen op de grond te blijven in een wereld overvol met prikkels! Neem de twijfel dus ter hand en wordt een goede waarnemer!
