Mijn vakantie is weer even achter de rug. Hoewel sommige zaken (helaas) beginnen te vervagen, blijven andere momenten vers in het geheugen. Zo ook sommige marketing- en verleidingstechnieken die ik heb ondervonden tijdens mijn verblijf in Turkije. Soms doordat ik mij er over heb verbaasd, een andere keer omdat ik er (ondanks mijn achtergrond) toch ben ingetrapt. In dit bericht zijn dan ook een tal van deze memorabele momenten te vinden.

1.     Schiphol: het wordt een feestje in het vliegtuig!

Nog niet eens vertrokken richting mijn vakantiebestemming (Marmaris, Turkije) stuit ik samen met mijn reisgezelschap (mijn vriendin) op de eerste opmerkelijke gebeurtenis van deze zonnige trip. Je zou kunnen stellen dat we haast gedwongen werden om alcohol te kopen. Ik vroeg mij dan ook af of Schiphol misschien verwacht dat iedereen er een feestje van wilt maken in het vliegtuig. Natuurlijk ging deze gedachte ietwat ver. Maar hoe bizar het ook klinkt, deze gedachte is niet gek als je de eigen adviesregels van Schiphol in acht wilt houden. Hieronder een greep uit deze richtlijnen:

Uiteraard wilden wij ons als beoogd ‘goede burgers’ aan deze regels houden. Dat bleek echter een stuk moeilijker dan gedacht. Het probleem was dan ook dat wij, net als alle andere reizigers, onze ruime voorraad aan water en andere overlevingsvloeistoffen moesten achterlaten bij de controle. Natuurlijk was daar nog geen paniek.

Vloeistoffen en gels die in winkels ná de ticket- en/of paspoortcontrole worden gekocht kunnen immers door de verkoper worden verpakt en verzegeld. Toch kwamen we voor een dilemma te staan.

Water bleek slechts spaarzaam verkocht te worden. Althans, water dat het vliegtuig in mocht. Men was namelijk alleen in staat om flesjes tot 30 cl te sealen. Grotere hoeveelheden werden simpelweg niet geseald en mochten dan ook niet mee in het vliegtuig. Er was ook geen toilet na de gate, waardoor we ook niet meer in staat waren om onze lege plastic flesjes te vullen.

Kortom, we werden gedwongen om dorst te lijden of voor onze reis (± 4 uur) de overprijsde kleine flesjes van 30cl aan te schaffen. Dat is per persoon, om aan de gezondheidsregels van Schiphol te voldoen, dus ongeveer twee flesjes van 30cl per uur. In ons geval kwam dat dus op zo’n €24,- per persoon (4 x 2 = 8 flesjes á €3,- per stuk). Wij blij dat we geen vlucht van 12 uur hadden geboekt…

 2.     Buy 1 get 1 free!

Eenmaal aangekomen na onze reis was er niet veel meer over van onze eerste dag. Na het inchecken en bekijken van ons appartement werd het tijd om de omgeving te verkennen. Na een hapje eten besloten we dan ook om onze vakantie in te luiden met een welverdiende cocktail. Dit leek ons wel gepast, helemaal omdat we werden doodgegooid met grote reclameborden van ‘twee halen, slechts één betalen!’. Ondanks onze vermoeidheid van de reis werd het zo toch nog een late avond, want wij trapten vol in de marketingval.

Normaal toch redelijk getraind in het herkennen van deze valkuilen, kwam de naïeve vakantiereiziger naar boven en ging ik er van uit dat we dus ook wel ‘twee verschillende cocktails’ konden kiezen. Mijn vriendin en ik houden namelijk niet altijd van hetzelfde drankje. Het gevolg hiervan is hieronder te zien, je begrijpt dan ook dat het ‘even nuttigen’ van een laatste drankje voor het slapen zo toch nog een wat langere aangelegenheid werd.

3.     Hamam: sociale bewijskracht tot in de treurnis

Los van het feit dat de uitstapjes vanuit onze eigen reisorganisatie een stuk duurder waren dan dat wij ze boekten via de lokale bevolking (wat wij dan ook via de lokale bevolking deden), ondervonden we tijdens deze uitstapjes ook een aantal marketing- en verleidingstechnieken. Soms tot in de treurnis. Van dat laatste was ons bezoek aan een hamam (Turks badhuis) een goed voorbeeld. Hoewel ons uitstapje bestond uit een heel arrangement aan ‘beauty- en ontspanningstaferelen’, was dit niet genoeg voor de medewerkers van de hamam.

Bij binnenkomst werden de gasten dan ook één voor één naar een wachtruimte begeleid om vervolgens te worden onderworpen aan een kruisverhoor over hoe veel meer ze wel niet konden bieden. Indien nee werd gezegd, werd uitvoerig gevraagd waarom men dat niet deed. Zo ook bij ons, waardoor er in korte tijd een spervuur aan verleidingstechnieken op ons werden afgevuurd. Nadat we de eerste vuurdoop hadden doorstaan en wij allerlei aanbiedingen hadden afgeslagen, werd één van de ergste technieken van die dag op tafel gegooid: sociale bewijskracht (iedereen doet dit, dus jullie toch ook?).

Maar gelukkig zijn wij niet iedereen, wij zijn uniek. En Nederlands. Dus gierig. Althans volgens de medewerkers van de hamam. Kortom, hoewel het in het begin nog wel leuk was om te ‘onderhandelen’ over ons arrangement, duurden deze onderhandelingen veel te lang en werden de verleidingstechnieken bovendien te lang doorgezet.

Waar het inzetten van sociale bewijskracht als beïnvloedingstechniek bij andere mensen misschien had kunnen werken, werkte dit bij ons juist averechts. Daarom had de ‘verkoper’ over moeten schakelen op een andere beïnvloedingstechniek toen hij door had dat wij niet gevoelig waren voor sociale bewijskracht (bijv. schaarste). Desondanks kan ik stellen dat het uiteindelijk toch nog een ontspannen middag was geworden.

 4.     ‘Typisch Nederlands’ blijven haast onmogelijk op de boot

Op naar een ander uitstapje. Een boottocht. Volle dag. Hittegolf (45-50 ºC). Wij dus goed voorbereid (lees: rugzak vol met drinkwater). Niets aan de hand zou je denken. Wel dus. Het probleem was dat we ons als kuddedieren moesten opstellen voor de ingang van de boot, waarna we één voor één door een potige man werden doorgelicht op (water)proviand. Dit moesten we vervolgens inleveren, al waren ze nog wel zo vriendelijk om ons drinkwater in een plastic tasje te bewaren. Voorzien van naam en al. Dat wel.

‘Mooi’ dacht ik, ‘We krijgen ons drinkwater dus terug. Wellicht pas als we uitdrogingsverschijnselen krijgen en half stervende zijn, maar we krijgen het water in ieder geval terug!’ Dat geeft de burger moed.

Enfin, eenmaal op de boot moesten we voor kunstmatig hoge prijzen aan ons drinken zien te komen. Natuurlijk was dit van tevoren niet door de reisorganisatie meegedeeld. Zo van, ´Wij bieden een goedkope excursie aan, maar je moet tijdens het uitstapje wel de hoofdprijs betalen´.

Kortom, ook hier weer de wijze les om altijd door te vragen. In de toekomst zal ik mijzelf dan ook beter laten informeren over de precieze voorwaarden van dergelijke uitstapjes, ook al was de trip erg geslaagd.

5.     Transformers tijdens het diner

Iets wat elke avond terugkwam was een programma vol entertainment tijdens het diner. De eerste paar avonden waren wij dan ook nog blij met dit fenomeen. Je keek je ogen uit en stiekem bleek dit dan ook een slimme marketingtruc. Men bleef namelijk aanzienlijk langer zitten als er entertainment was. De tijd vloog de eerste avonden dan ook voorbij en voor we het wisten deden we nog even een extra drankje tijdens of na het diner. Het was er immers ‘zo gezellig’.

Helaas bleken deze optredens niet uniek. Waar we de eerste dagen nog onze ogen uitkeken en dan ook uit waren op wat extra vermaak tijdens het diner, werd dit gaandeweg onze vakantie steeds minder leuk. Na de zoveelste nep Michael Jackson kloon of (hoe cool dan ook) dansende Transformer waren we dat wel bui. Bovendien wilden wij elkaar tijdens het eten soms kunnen verstaan. Met elkaar kunnen praten en elkaar ook daadwerkelijk kunnen verstaan kan namelijk belangrijk zijn als je samen op vakantie bent.

Het gevolg was dan ook dat we soms extra veel moeite deden om maar niet op die ‘gezellige’ plaatsen uit te komen. Dit bleek vrij lastig, omdat er meerdere acts per avond kwamen en de acts bovendien van eetgelegenheid wisselden. Kortom, blijkbaar zat al dat entertainmentgeweld nu eenmaal bij de vakantie inbegrepen en moest je daar wel in meegaan om er van te kunnen genieten. Dat hebben we dus maar gedaan, zo zijn we dan ook weer wel.

Het bovenstaande wordt helemaal begrijpelijk als je jezelf in de schoenen van de eetgelegenheden kunt verplaatsen. Deze entertainment focus op ‘nieuwe vakantiegangers’ is dan ook niet gek als je er bij stilstaat dat ze het toch echt moeten hebben van die ‘tijdelijke stroom aan klanten’. Onze netto waarde nam dan ook steeds verder af naarmate het einde van onze vakantie naderde. Hoe trouwe klant dan ook, deze ging uiteindelijk weer terug naar eigen land. Poef! Weg brood op de plank… of nee, toch nog niet… nieuw vakantievoer… ‘Welcome! Where are you from?’

 6.     ‘Gratis’ ligbed en parasol aan het strand

Het laatste voorbeeld dat ik wil aandragen vond plaats op het strand. Zoals eerder vermeld heerste er op het moment dat wij daar waren een flinke hittegolf (45-50 ºC). Een ligbed met parasol was dan ook geen overbodige luxe als je een dagje op het strand ging vertoeven. Dat heeft iets te maken met verbranden of zo. Schijnt niet zo goed te zijn voor de mens. Huidkanker is natuurlijk niet iets waar men doorgaans op zit te wachten, dus gingen we op zoek naar dergelijke ligbedden in de schaduw. Gelukkig waren ‘de locals’ er ook hier weer als de kippen bij om onze kwetsbare, ongebruinde en bleke huidjes te redden.

“Free sunbeds!” hoorden wij dan ook al in de verte opdoemen. Onze voetpassen versnelden. ‘Dit zal wel niet waar zijn’ hoorde ik mezelf al denken, waarmee ik mijzelf cognitief probeerde voor te bereiden op het spreekwoordelijke ‘addertje onder het gras’. Wie werkt er nu gratis en voor niets de hele dag in de warme zon? Zou zuiver altruïsme dan toch bestaan?

Daarom nam ik toch vol argwaan plaats op een dergelijk hemels plaatsje uit de zon. Het duurde even, maar mijn vermoeden werd bevestigd. “Sir, you need to buy at least one drink” klonk het dan ook op uit de mond van een duidelijk gelieerde partner van ‘die aardige meneer’. Ik mocht dan wel gratis gebruik maken van het ligbed uit de zon, maar ik moest wel minimaal één drankje kopen om op die locatie te blijven liggen. Fijn, dat hadden ze ook best kunnen zeggen toen we nog niet al onze spullen hadden uitgestald.

Uiteindelijk toch niet gratis dus. Erg? Nee, ook niet echt. Het was immers warm en een koel drankje is altijd welkom. Bovendien hadden we al toegezegd. Hierdoor lijkt dit voorbeeld aardig op de beruchte voet-tussen-de-deur-techniek.

De voet-tussen-de-deur-techniek

Bij de voet-tussen-de-deur techniek doet de verkoper eerst een klein verzoek, waar iemand snel mee instemt, waarna deze wordt opgevolgd door een groter verzoek. Hierdoor is men eerder geneigd om met het grotere verzoek in te stemmen. In mijn geval was ik dus eerder bereid om in te stemmen met het kopen van één drankje (grotere verzoek), nadat ik eerder had ingestemd met het gebruikmaken van het gratis ligbed in de schaduw (kleinere verzoek). Had de verkoper immers meteen gevraagd of wij daar tegen betaling van één drankje wilden liggen, dan waren we waarschijnlijk eerder geneigd om dit verzoek af te wijzen.

Conclusie

Hopelijk klinkt dit bericht niet te negatief, dat is dan ook niet de insteek. Wat je natuurlijk vooral moet doen op vakantie is er van genieten. Met of zonder bewustzijn van alle verleidingstechnieken die tijdens een dergelijke vakantie op je worden afgevuurd. Wel is het belangrijk om je altijd te beseffen dat we continu worden verleid om met allerlei verzoeken of adviezen in te stemmen, ook buiten onze vakanties om. Dit hoeft dan ook niet slecht te zijn, soms is het juist fijn om ‘verleid’ te worden.

Dirk Laurijsen

Sociaal-Economisch Psycholoog

Referenties

Bron thumbnail: exlibrisjay.hubpages.com