Vanavond wordt de tweede aflevering van ‘Levenslang met Dwang?’ uitgezonden op RTL 5.  In dit programma gaan zeven deelnemers onder begeleiding van een team van experts ‘de strijd aan’ met hun dwangstoornis. Wat is een dwangstoornis eigenlijk en hoe ontstaat een dergelijke stoornis? Fonds Psychische Gezondheid legt uit.

Denk NIET aan een witte beer

Een bekende oefening in de psychologie is de oefening van de witte beer. Hierbij worden mensen gevraagd gedurende vijf minuten níet aan een witte beer te denken. Deze oefening illustreert dat wanneer je jezelf opdraagt ergens niet aan te denken, deze gedachte juist steeds opnieuw bij je opkomt. Mensen met een dwangstoornis (ook obsessieve-compulsieve stoornis genaamd) hebben vaak veel last van dit ‘witte beer effect’. Zij proberen vervelende gedachten uit alle macht weg te drukken, waardoor deze zich juist steeds weer aan hen opdringen.

Wat houdt een dwangstoornis in?

Iemand met een dwangstoornis heeft veel last van dwanggedachten en/of dwanghandelingen. Deze gedachten en/of handelingen nemen veel tijd in beslag en zorgen voor serieuze problemen in het dagelijks leven.

• Dwanggedachten zijn steeds terugkerende gedachten, neigingen of beelden die als misplaatst of opdringerig worden beleefd.
• Dwanghandelingen zijn regels of handelingen die iemand voor zijn of haar gevoel keer op keer moet uitvoeren. Voorbeelden hiervan zijn tellen, controleren, of voorwerpen op een symmetrische manier rangschikken. Een dwanghandeling wordt vaak uitgevoerd als reactie op een dwanggedachte. Denk hierbij aan het gedurende lange tijd controleren of het gasfornuis écht uit is.

Gebaseerd op angst

Aan een dwangstoornis ligt angst ten grondslag. Het is niet mogelijk te voorspellen wie een dwangstoornis krijgt. Er is ook niet een oorzaak aan te wijzen, maar er zijn diverse risicofactoren. Een dwangstoornis ontstaat meestal door een combinatie van lichamelijke oorzaken, de dingen die mensen meemaken gedurende hun leven en persoonlijke eigenschappen.

Behandeling is mogelijk

Behandeling is mogelijk, maar houdt niet in dat de dwangstoornis altijd overgaat. Een dwangstoornis is vaak chronisch. De gedachten en handelingen kunnen wel verminderen bij behandeling door een psycholoog of psychiater en/of bij behandeling met medicijnen. Ook kunnen hierdoor de angsten waarmee dwanggedachten gepaard gaan verminderen en treedt er minder vermijdingsgedrag op.

Bij psychologische behandeling is het van belang juist datgene op te zoeken waar de persoon met een dwangstoornis bang voor is (exposure). Het is daarnaast belangrijk dat hij of zij geen dwanghandelingen uitvoert (responspreventie). De angsten worden toegelaten en de persoon probeert deze niet te onderdrukken. In feite wordt ervoor gezorgd dat iemand leert angsten te accepteren en verdragen in plaats van deze weg te drukken of te vermijden.

Op de website van Fonds Psychische Gezondheid zijn meer tips en informatie te vinden voor mensen met dwangproblemen. Ook kun je testen of je kenmerken bij jezelf herkent die kunnen wijzen op een dwangstoornis: www.psychischegezondheid.nl/dwang.