In één van mijn eerste colleges psychologie zei de professor ‘denk niet aan een blauwe beer’. Met als resultaat dat iedereen aan een blauwe beer dacht. De kracht van taal staat hierdoor buiten kijf. Zonder al te veel moeite kun je anderen aan iets laten denken; je kan hun gedachten (deels) bepalen.

Enkele weken geleden viel bij ons het boek ‘Denk Niet aan een Roze Olifant’ op de mat. Geschreven door Sarah Gagestein, beter bekend als ‘de taalstrateeg‘. In haar boek laat ze ons kennismaken met de kracht van framing.

Framing is een overtuigingstechniek die veel gebruikt wordt in marketing en politiek. Bij framing kies je je woorden en beelden zo dat een aantal aspecten van hetgeen dat wordt beschreven impliciet worden uitgelicht. Hierdoor kun je een bepaalde lezing of mening ‘opdringen’ aan de ander. We worden allemaal continue beïnvloed door deze techniek. Het doel van Sarah is om met haar boek ons hier meer bewust van te maken, aan de ene kant om zo zelf beter anderen te kunnen overtuigen en aan de andere kant om ons te wapenen tegen mensen die deze techniek ’tegen’ ons inzetten.

Inleiding

Denk Niet aan een Roze Olifant is een praktisch boek. Een eerste inleiding in het begrip framing. Sarah beïnvloedt ons ook, zo geeft ze zelf ruiterlijk toe. De vijf sterren op de voorkant, met daaronder ‘een must-have boek’ zijn daar misschien wel het meest overtuigende bewijs van.

Interview

Wij kregen de kans om Sarah een aantal vragen te stellen over haar passie voor framing en haar boek;

Hoe ben je ooit met het begrip framing in aanraking gekomen?

Mijn interesse voor taal zit ‘m vooral in de manier waarop mensen taal gebruiken om hun zin te krijgen. Daarom ging ik Communicatiewetenschappen studeren. Maar ik bleef het gevoel hebben dat ik een belangrijk aspect miste: want waarom overtuigt de ene goed beargumenteerde boodschap nou wel en de andere niet? Ik las voordat ik aan mijn MA Retorica ging starten het boek ‘The political Mind’ van de neurolinguïst George Lakoff. Het werd ergens in de beschrijving van een van mijn vakken genoemd en het trok mijn aandacht. Ik heb het in één ruk uitgelezen met het gevoel van: ‘dit is wat ik al die tijd zocht. Dat noemen ze dus framing!’

2. Wat vind je zo interessant aan framing?
De kracht van framing zit tussen de regels door. Wat ik zo fascinerend vind is dat je framingeffecten meestal niet doorhebt, ondanks dat je de hele dag wordt bekogeld met frames. De invloed van frames is groot, maar onzichtbaar. Ik vind het destilleren van frames uit een debat zinvol, omdat je inzicht krijgt in wat mensen nou écht drijft, maar ook om andere wereldbeelden beter te begrijpen en makkelijker in andermans schoenen te kunnen gaan staan. Met framing kun je anderen manipuleren, maar je kunt het ook gebruiken om anderen beter te begrijpen.

3. Ben je zelf ooit de dupe geweest van iemand die zijn ‘framings-technieken’ op je losliet?

Framing gebeurt overal: thuis en op het werk. De meeste vragen die je dagelijks gesteld worden zijn bijvoorbeeld helemaal niet neutraal, maar bewust of onbewust geframed. Vaak heb ik het wel door, alleen het is lastig om het op te lossen. Die ander heeft namelijk vaak niet het gevoel dat hij strategisch aan het framen is, hij geeft gewoon zijn point of view. Dus zeggen: ‘wat frame je dat heftig’ is niet echt een prettige bijdrage aan een discussie. Je kunt dan beter een brug slaan naar je eigen frame en kijken of je erachter kunt komen waarom iemand een bepaald frame gebruikt. Als ik geïnterviewd word door een krant of op de radio, dan kun je er vaak wel van uitgaan dat de ander expres aan het framen is voor zijn eigen verborgen agenda. Dan ben ik goed aan het luisteren: wat ‘lekt’ de interviewer via bepaalde woorden of vraagstellingen? Wil ik wel antwoord geven op de vraag? En zo niet: op welke vraag wil ik wèl antwoord geven? Zo vermijd je dat je in het frame van de ander stapt en dus de dupe wordt ervan. Dat wil niet zeggen dat ik nooit verleid word door taal overigens. Als je in mijn keukenkastjes kijkt zie je meteen dat reclame echt wel werkt bij mij!

4. Welke gouden tip over framen wil je onze lezers meegeven?

We zijn vaak te veel bezig met wat we zelf willen zeggen. Daardoor denken we niet meer goed na over wat je luisteraar of lezer precies hoort. Welke associaties roept jouw boodschap op en is dat wel het verhaal dat je wilt vertellen? Bij framing geldt hetzelfde als bij argumenteren: je moet niet de argumenten gebruiken die jij zelf het sterkst vindt, maar de argumenten die je luisteraar het meest overtuigend vindt. Dus je kiest een frame dat bij je luisteraar echt de juiste snaar raakt. En om te weten welke snaar dat is, zal je eerst goed moeten kijken en luisteren naar diegene die je wilt overtuigen!

Vijf sterren?

‘Denk niet aan een roze olifant’ is een zeer prettig boek om te lezen. Door de vele anekdotes en aansprekende voorbeelden word je meegezogen in Sarah haar wereld. Ze laat zien dat framing overal om ons heen is en hoe we hier gebruik van kunnen maken. Zelf betrapte ik me erop dat ik vaak ontkenningen gebruik in zinnen, wat – volgens Sarah – het tegenovergestelde effect kan hebben van wat ik eigenlijk wil.

Wil jij anderen overtuigen of je bewust worden van hoe framing jou beïnvloedt? Dan is Denk niet aan een Roze Olifant een goede start. Je kunt het boek hier direct bestellen. Net als Sarah zelf geven ook wij het boek vijf sterren!