De aflevering van het NCRV programma ‘Altijd Wat’ van 15 april jl. heeft veel stof doen opwaaien. In deze aflevering was te zien hoe het leven voor Gaby Olthuis ondraaglijk werd door tinnitus (in de volksmond: oorsuizen). Na een lang traject van behandelingen die niet bleken te helpen besloot ze euthanasie te laten plegen. De reacties hierop waren overweldigend. Veel mensen herkenden zichzelf in het verhaal van Gaby, ieder om zijn of haar persoonlijke reden.
Wat is tinnitus?
Mensen met tinnitus horen voortdurend geluiden. Deze geluiden zijn er niet echt, maar komen vanuit het eigen lichaam. Fantoomgeluiden worden ze ook wel genoemd. Denk hierbij aan piepen, krassen, suizen, fluiten, maar ook gebrom en geklop. Het volume van deze geluiden verschilt per persoon. Ongeveer 10 tot 30% van de Nederlandse bevolking kampt met tinnitus. De meeste mensen hebben nauwelijks door dat ze de toon (of vaak zelfs meerdere tonen) in hun hoofd hebben, maar voor 4 tot 5% van deze groep is het leven met tinnitus een voortdurend gevecht geworden. De impact van tinnitus werd bij Gaby zo groot dat ze besloot om niet meer verder te willen leven. Het heeft lang geduurd voordat Gaby de artsen ervan overtuigd heeft met haar argumenten dat het zo niet langer kon, maar haar laatste wens is recentelijk in vervulling gegaan.
Een waardig einde?
In Nederland bestaat geen recht op euthanasie. Het is volgens het Wetboek van Strafrecht opgenomen als een strafbaar feit om iemand te helpen bij zelfdoding, ook al heeft de desbetreffende persoon hier nadrukkelijk om verzocht. Alleen onder bepaalde voorwaarden mag een arts aan een euthanasieverzoek voldoen. Deze voorwaarden, die zorgvuldigheidseisen worden genoemd, staan vermeld in de Wet Toetsing Levensbeëindiging. Voldoet een arts niet aan deze eisen, dan kan er een rechtszaak tegen hem of haar worden aangespannen. Zowel de patiënt als de arts moeten voldoende tijd en ruimte krijgen om een eigen visie te ontwikkelen over het euthanasieverzoek. Een arts kan vervolgens ten alle tijden besluiten om de patiënt hierin niet tegemoet te komen. De patiënt heeft anderzijds altijd het recht om in dat geval naar een andere arts toe te stappen.
Is euthanasie ethisch verantwoord?
Over euthanasie bestaat een voortdurende discussie. 
Mag het wel of mag het niet? Is het ethisch verantwoord? En wat betekent ethisch verantwoord eigenlijk? Ethisch verantwoord betekent letterlijk of iets moreel verantwoord is. Maar moreel kan voor iedereen een andere betekenis hebben. Moraliteit krijg je mee van je ouders, docenten, inspirerende mensen in je omgeving en ook van je geloof.
Binnen de islam en het christendom bijvoorbeeld, wordt euthanasie niet geaccepteerd. De christenen passen het zesde gebod ‘Gij zult niet doden’ toe en de islamieten willen het menselijk leven zolang mogelijk verlengen. Ook als dit betekent dat de persoon in kwestie hierbij kunstmatig ondersteund moet worden. De joden vinden dat er niet ingegrepen mag worden in het natuurlijk proces van leven en dood. Uiteindelijk blijft euthanasie een persoonlijke keuze, of je nou streng gelovig bent of niet. De patiënt moet mondeling en schriftelijk een verklaring af kunnen leggen over waarom hij of zij euthanasie wil plegen. Soms is de patiënt hier geestelijk en/of lichamelijk niet meer toe in staat. Daarom speelt de mening van de familieleden ook altijd een belangrijke rol. Het wordt dan ook aangeraden om, voor alle volledigheid, een verklaring af te leggen bij de notaris.
Euthanasie is al lang geen taboe meer, maar het blijft een discutabel onderwerp. Vind jij dat euthanasie moet kunnen? En wanneer wel en niet? Ik ben erg benieuwd naar jullie meningen.
Nieuwsgierig geworden naar de uitzending van ‘Altijd Wat’ over de strijd van Gaby? Kijk dan op: http://www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1411232
Ik vind dat de keuze van euthanasie bij ieder persoon voor zich moet liggen. Zij die ‘er niet in geloven’, hoeven er natuurlijk geen gebruik van te maken. Maar zij die het nodig hebben, moeten de mogelijkheid hebben. Wanneer het punt is bereikt om je leven te beëindigen, is voor ieder anders. Het is belangrijk om dit met je omgeving te bespreken, beter zelfs om het ook vast te leggen, zodat anderen de voor jou juiste beslissing kunnen maken, als je dat zelf niet meer kunt doen, of als je niet meer in staat bent om aan te geven dat het genoeg is geweest.
Wel vind ik dat iemand die ‘helder van geest’ is en diens leven wilt beëindigen psychologisch getest moet worden, omzet bepalen of het een definitief besluit is of slechts tijdelijk. Als iemand echt dood wil, zijn er mogelijkheden genoeg om daarvoor te zorgen, een waardig einde, dat niemand trauma’s bezorgd, zou dus ren recht moeten zijn.
Maar ik kan me heel goed voorstellen dat je als dokter zijnde er niet achter staat. Of dat het nou in alle gevallen is of slechts met bepaalde redenen. Een dokter zou er dan ook niet toe gedwongen moeten worden, want dan is het net alsof je iemand dwingt om te moorden.
Persoonlijk heb ik het idee dat euthanasie nog altijd een taboe is, dat doorbroken moet worden. Misschien niet noodzakelijk euthanasie in het algemeen, maar zogauw het dicht bij komt en je het met een kennis wilt bespreken, kunnen mensen vaak reageren alsof je ze vertelt dat je nu je leven wilt eindigen. In plaats van de anders mening willen weten en je je wilt ‘verzekeren’ voor een nare toekomst.
Een heel praktisch standpunt: Als iemand echt dood wil, dan zal hij/zij dit wel voor elkaar krijgen, met of zonder dokter.
Het is een beetje hetzelfde als abortus. Als een vrouw echt abortus wil plegen, dan zal ze dit op de één of andere manier wel voor elkaar krijgen. Of prostitutie, als iemand echt sex wil kopen, dan zijn er altijd wel mensen die dit willen aanbieden.
Dan lijkt het mij beter om deze dingen legaal te maken, zodat het tenminste menswaardig en hygiënisch kan gebeuren.
Het lastige is natuurlijk dat euthanasie zo definitief is en gaat over een onderwerp waar veel mensen niet aan willen denken: de dood. Liever geen beslissing maken op dit gebied en het maar verbieden. Hoewel ik het wat naïef vind, snap ik het wel.
Ik vind dat het legaal moet worden, maar uiteraard wel met hele strenge maatregelen.