Dit boek vertelt het verhaal van Tanya Byron, die van 1989 tot 1992 stage liep in diverse psychologische instellingen. In deze periode is Tanya in aanraking gekomen met verschillende doelgroepen: kinderen met psychologische problemen, families die verkeren in crisis, patiënten die te maken krijgen met de gevolgen van dementie, drugsverslaafde patiënten, patiënten met een eetstoornis, patiënten met een terminale ziekte en, in een enkel geval, een psychopaat. Dit boek is een persoonlijke weergave van de realiteit in een psychologische instelling. Het is geschreven vanuit de ogen van de (toen nog onervaren) psycholoog, wat ervoor zorgt dat je wordt opgezogen door de intrigerende verhalen. Om meer te weten te komen over de achtergrond van Tanya volgt hieronder een interview met de schrijfster.

Interview

Wat was de doorslaggevende factor om psychologie te gaan studeren?

‘Ik was voor het eerst gefascineerd door menselijk gedrag toen ik mijn oma dood aantrof. Ze was vermoord door een zwangere verslaafde vrouw met mentale gezondheidsproblemen. Dit is gebeurd in 1983. Sinds die tijd zijn er veel jaren voorbij gegaan waarin ik het lastig vond hierover te schrijven. Het schrijven ‘an sich’ was niet per se het moeilijkste, het heeft me vooral veel tijd gekost om erover te discussiëren met mijn moeder en zus. Voor mij was dit een afsluiting van een moeilijk tijdperk en ik wilde dat mijn moeder en zus zich hier ook prettig bij zouden voelen.

Toen mijn oma vermoord was en de dader een (inmijn ogen) veel te lage straf kreeg, heb ik mezelf opengesteld om de pathologie van de dader proberen te begrijpen. Ik heb toen veel boeken gelezen over het brein en menselijk gedrag en op deze manier is mijn passie voor psychologie ontstaan.’

Wat is het belangrijkste advies dat je tijdens de stages hebt ontvangen? En wat is het belangrijkste advies dat je zelf aan iemand gegeven hebt?

‘Dat is een moeilijke vraag om te beantwoorden. Het zit hem vooral in het idee dat er geen schaamte en geen stigma’s zijn als het gaat om mentale gezondheid, het is onderdeel van het leven. Het zoeken naar hulp bij fysieke problemen kan soms spannend zijn, maar uiteindelijk durft (bijna) iedereen de stap naar de huisarts te zetten. Als het gaat om zoeken naar hulp bij psychologische problemen is deze stap doorgaans veel groter. De kern van deze problemen zit vaak veel dieper dan bij fysieke klachten.

In mijn werk probeer ik de eigen kracht van de patiënten te gebruiken om de reis door chaos en emotie om te zetten naar duidelijkheid en rationaliteit. Ze leren om zichzelf te begrijpen, ze leren kracht te ervaren en ze leren het verhaal omtrent hun klachten te begrijpen. Het vertellen van verhalen werkt krachtig. We gebruiken verhalen om kinderen belangrijke levenslessen bij te brengen en we stellen vragen om het gedrag van anderen te kunnen begrijpen. We kunnen allemaal te maken krijgen met zowel lichamelijke als psychische moeilijkheden. Door ons eigen verhaal te begrijpen en dit openlijk te delen met anderen versterken we onszelf en elkaar en vinden we een manier om, net als bij fysieke problemen, hulp van anderen in te schakelen.’

Welke therapiesoort is het meest effectief gebleken?

‘Als klinisch psycholoog ben ik opgeleid in diverse therapiesoorten. Denk hierbij aan gedragstherapie, cognitieve gedragstherapie, psychodynamische psychotherapie en systeemtherapie. Al deze therapieën hebben hun eigen theoretische kader en hun unieke toepassing. Om te kunnen beoordelen welke therapie het meest geschikt is, is het het meest effectief als er op een holistisch niveau naar het probleem gekeken wordt. Hierbij wordt naast de psychologische staat van de patiënt ook gekeken naar de biologische en sociale invloeden. Patiënten zijn allemaal individuen met een uniek verhaal, dus er bestaat geen ‘one size fits all’-therapie.’

Welke situatie met een patiënt is je het meest bijgebleven? En wat maakt dat je juist deze situatie onthouden hebt?

‘Dat is een onmogelijke vraag om te beantwoorden, omdat verschillende patiënten in mijn geheugen gegrift staan op verschillende manieren en om verschillende redenen.

Ik onthoud de kinderen vanwege hun kwetsbaarheid; ik onthoud de adolescenten vanwege hun verwarring en de oordelen die ze over zich heen krijgen van anderen; ik onthoud de volwassenen vanwege het feit dat ze vaak een grote levensgebeurtenis moeten verwerken of al jaren in schaamte leven vanwege hun psychische problemen. Als laatste onthoud ik de ouderen, omdat ze naast lichamelijke problemen vaak moeite hebben met het feit dat hun laatste levensjaren ingegaan zijn.’

Wie is de belangrijkste persoon die je tijdens de stages hebt ontmoet? Wat maakt deze persoon zo speciaal?

‘In mijn boek komt een karakter voor met de naam Chris. Zij was mijn klinische supervisor tijdens de opleiding. Haar karakter is gebaseerd op mijn echte klinische supervisor 25 jaar geleden. Ook zij had, net als Chris, veel pit, was scherp en intelligent.

Met mijn supervisor van toen ben ik nog steeds goed bevriend. Ze is nu eind 60 en ik geef veel om haar. Dit in tegenstelling tot de relatie die ik in het begin van mijn stageperiode met haar had. Soms waren er onenigheden en konden we niet goed met elkaar door een deur. Ik kon destijds, als jonge, naïeve student, moeilijk omgaan met haar directe manier van omgaan met elkaar.

Achteraf ben ik heel erg blij dat zij mij met zoveel professionaliteit begeleid heeft. Veel van het succes in mijn carrière heb ik aan haar te danken. Nog steeds leer ik van haar wijsheid en eindeloze steun.’

Benieuwd?

Ook al heeft Tanya eerder boeken geschreven over kinderontwikkeling en opvoeding, ze heeft zich tot nu toe nog nooit zo goed in staat gevoeld om over haar ervaringen in het werkveld te schrijven. Het heeft haar veel tijd gekost om de ervaring om met zoveel fantastische mensen te mogen werken op zich in te laten werken. Ben je benieuwd geworden naar deze mensen? Lees dan het boek ‘Niets is wat het lijkt’ van Tanya Byron en laat je meeslepen in haar belevingswereld.