“Tem Je Geest” is een aantrekkelijke boektitel in onze drukke en stressvolle tijd. Een tijd waarin wij allemaal wel eens, in meerdere of mindere mate, last hebben van stress. Schrijfster en comédienne Ruby Wax noemt het boek dan ook een “gids voor geestelijk welzijn” waarin zij vooral mindfulness als leidraad gebruikt. Hoewel het woord in mijn oren vooral erg zweverig klonk, heeft Wax een master behaald in Mindfulness-based Cognitive Therapy aan de Universiteit van Oxford. In haar eigen leven heeft ze het een en ander meegemaakt als het neerkomt op een onrustige geest; ze lijdt namelijk al jaren aan depressies (of in haar woorden: voortdurende depressieorkanen). Ze besloot op zoek te gaan naar een manier om tot rust te komen in haar hoofd en kwam zo uit bij mindfulness.

Mindfulness

Letterlijk vertaald betekent het “opmerkzaamheid” of “aandachtigheid”. Dit is dan ook de kern van mindfulness: zet de automatische piloot uit en richt je aandacht op het moment zelf. Onze automatische piloot, die vooral aan staat tijdens onze dagelijkse routine, zorgt er namelijk voor dat we de tijd hebben om allerlei “kwade” gedachten te hebben over het verleden of zorgen over de toekomst. Je rustige ochtenddouche verandert in een piekermoment over wat je vandaag nog allemaal moet doen op het werk, wat ga je vanavond eten en… O nee! Heb je de kat gisteren wel eten gegeven? Je zult zien dat als je je focust op de douche en niet op het avondeten of de kat, je je ervan bewust wordt dat deze gedachten veranderlijk en niet dreigend zijn. Een ontspannende douche kan je op die manier veel geluk brengen.

Een ander belangrijk punt van mindfulness is acceptatie. Probeer een gewaarwording niet te veranderen, maar te accepteren. Daarnaast is het belangrijk dat je er geen conclusies of oordelen aan verbindt, die zorgen er namelijk voor dat je je nog slechter voelt. Denk dus niet: “Wat ben ik toch zwak, dat ik verdrietig word van zoiets kleins”, maar: “Ik ben verdrietig. Punt.” Bekijk het van een afstand. Zoals Ruby Wax zegt: “Gedachten zijn niet je meester, ze zijn je bediende”.

Van de hak op de tak

Het boek gaat niet alleen over mindfulness, ook geestesziekten, neuroanatomie en andere manieren om je geest te temmen, komen ruim aan bod. Het boek is onderverdeeld in vijf delen, maar mist in het geheel veel structuur. Naast de hoofdtekst zijn er ook aparte stukken waarin Ruby Wax haar eigen verhaal vertelt, bijvoorbeeld over haar worstelingen met depressies. Ik had het overzichtelijker gevonden als ze deze stukken in de hoofdtekst had verwerkt; het boek gaat immers grotendeels over haarzelf.

Het eerste deel heet: “Wat is er mis met ons? Voor de ‘normale’ gekken”. Het hoofdstuk bestaat uit verschillende kopjes, zoals ‘kritische stemmetjes’ (waarom we zo gemeen tegen onszelf zijn) en ‘de zoektocht naar geluk’. Interessante onderwerpen, maar het is vooral een hoofdstuk waarin Wax helemaal losgaat met haar “grappige” observaties over allerlei verschillende mensen. Ze kan grappig en scherp zijn, maar na drie grappen in vijf zinnen wordt het voor mij steeds minder interessant, omdat het simpelweg moeilijk te volgen is.

Het tweede deel (over ‘gekke’ gekken) en derde deel (over wat er in onze hersenen zit) zijn ook erg van de hak op de tak. Jammer, omdat Wax in deze hoofdstukken onder andere probeert uit te leggen waarom we bepaalde dingen denken en doen en in welke delen van de hersenen dit zich allemaal afspeelt. Ik vind neuroanatomie al een ingewikkeld onderwerp, dus het is dubbel zo lastig om het te volgen als ze tijdens haar uitleg vaak afwijkt van de hoofdlijn.

Oefeningen

De laatste twee delen zijn praktischer én overzichtelijker. Het deel over mindfulness bevat veel oefeningen die je gewoon kunt doen met het boek op schoot (zoals een oefening waarbij je je volledige aandacht moet richten op de geluiden om je heen). Als je een paar oefeningen gedaan hebt, zal je zien dat je een helder beeld krijgt van mindfulness en ook kan beslissen of het iets voor jou is. Is mindfulness niets voor jou? Lees dan het laatste hoofdstuk van het boek. Hierin heeft Ruby Wax alternatieve manieren om je geest te temmen op een rij gezet, inclusief oefeningen.

Een gids voor geestelijk welzijn?

Is “Tem Je Geest” nu werkelijk een gids voor geestelijk welzijn? Zo zou ik het niet willen noemen, zeker omdat het boek pas in de laatste twee hoofdstukken op een “gids” begint te lijken. Wel kan het boek je mogelijk op weg helpen met het vinden van rust in een stressvolle periode en in ieder geval steekt het je een hart onder de riem. Bestel het boek hier.