De kleur van de liefde is…(tromgeroffel): ROOD! Verrassend? Nou nee, eerder een open deur. Rood is de kleur van hartstocht, passie, leven en dus liefde! Al eeuwenlang en niet alleen op Valentijnsdag, maar ook op een mooie pinksterdag. Zelfs op een blauwe maandag! Zien? Klik hier voor een grafiekje uit mijn onderzoek waarin ik vroeg welke kleur mensen met liefde associeerden.

Wat is liefde?

Natuurlijk, een grafiekje doet geen recht aan een emotie. Liefde is een veelomvattend begrip met oneindig veel nuances (behalve natuurlijk voor wie écht hartstochtelijk verliefd is!).

Neem liefde en seks. Is het één absoluut noodzakelijk voor het ander? Dan zou de porno-industrie geen filmpje verkopen. Prostitutie als bedrijfstak zou even zeldzaam zijn als een dodo.

Betaalde liefde is geen échte liefde. Het is een transactie. Sommige transacties kunnen het daglicht niet verdragen; andere transacties hebben juist een beetje kleur nodig… Rood bijvoorbeeld. Kijk maar:

In het ene plaatje heb ik alle rood weggefilterd. Resultaat? Een nocturnaal plaatje van een gracht met wandelaars. Verder niets bijzonders. Maar op het andere gaat het rode licht aan en zien we de Wallen. Dat roept meteen associaties op. Daarom komen die mensen uit alle delen van de wereld een kijkje nemen: vandaag de Wallen en morgen het Rijksmuseum.

Rood is hier niet de kleur van de liefde, maar van seks. Zoals de slager zijn karbonades er zo rood mogelijk uit laat zien door groene frutsels in z’n vitrine, zo laten de rode lichten de lichamen van de prostituees zo voordelig mogelijk uitkomen en strijken ze gelijk wat onregelmatigheden glad. Bovendien veroorzaken ze op kunstmatige wijze een broeierige, erotische sfeer.

Je kunt je afvragen waarom de slager niet hetzelfde trucje toepast, want dan worden de karbonades en riblappen toch nog roder? Maar de slager wil natuurlijk niet dat zijn zaak eruit ziet als een bordeel, vandaar dat hij het iets subtieler aanpakt.

Kleuren van de liefde en leeftijd

In mijn onderzoek kwam nog iets naar voren: de kleuren van de liefde veranderen naarmate mensen ouder worden. Rood was bij alle leeftijden de kleur met de meeste stemmen, maar er komen met de jaren steeds meer kleuren bij. Deze verschillen bleken ook statistisch significant: van de jongeren t/m 20 jaar koos 94 procent rood, maar in de groep van 51 jaar en ouder was dit nog maar 67 procent. Daarmee komt vanzelf de vraag op of liefde gedurende het leven een genuanceerder of veelvormig begrip wordt. Krijgen seks, hartstocht en erotiek (en wat we daar verder nog bij kunnen verzinnen) een minder prominente plaats en komt daar tederheid, geduld, of misschien wel teleurstelling voor in de plaats?

De kleuren van de haat

Liefde kent een keerzijde: haat. Net als liefde is haat een heftige emotie: explosief en onberekenbaar. Het kan groeien, sluimeren, gestimuleerd of onderdrukt worden. Vaak is het een zaak van de lange adem die ineens tot uitbarsting komt.
Haat kleurt anders. In mijn onderzoek kozen respondenten als kenmerkende kleur eerder voor zwart (36 procent) dan voor rood (23 procent). Ook geel speelt met 12 procent nog een bescheiden rol. Misschien omdat het geassocieerd wordt met gif, gifkikker of gal.

Negatieve emoties worden vaak geassocieerd met zwart. Respondenten kozen bij het begrip ‘vijandschap’ zelfs voor 39 procent zwart. Zwart heeft nu eenmaal geen al te beste reputatie. Het is de kleur van nacht en duister. We koppelen het aan rouw. En wie gebruik maakt van zwarte magie, of iemand zwart maakt, heeft weinig goeds in de zin.

In een vorig artikel noemde ik zwart ook de kleur die autoriteit en distinctie representeert. Ik demonstreerde dat aan de hand van het logo van de Bijenkorf en culturele instellingen die wars zijn van effectbejag, niet gek willen doen om op te vallen en vooral niet de indruk willen wekken goedkoop te zijn. Ze doen dat door te kiezen voor ultieme eenvoud: zwart-wit.

Distinctie of intimidatie?

Daarmee vertelde ik (met opzet) maar de helft van het verhaal. Terecht vroeg iemand zich in een reactie het volgende af: ‘Is het logo van de Bijenkorf wezenlijk anders in zwart-wit, dan in wit-zwart?’ Want wat gebeurt er als we van het Bijenkorflogo een negatief maken?

Is het dan nog net zo gedistingeerd? Of eerder een beetje intimiderend? Want is het niet ineens wel erg zwart, erg autoritair en alles behalve verfijnd?

En nu we dit zien, is het misschien ook te begrijpen waarom de ouderwetse piratenvlag een zwarte achtergrond heeft. Die zal niet alleen gekozen zijn omdat een schedel nu eenmaal wit is en dit zo beter overkomt, maar omdat een zwart vlak een negatie is van het licht. Het roept een intimiderend, vijandig beeld op dat vrees moet aanwakkeren. In groen of blauw zal het effect veel minder sterk zijn.

Om nog maar te zwijgen over roze. Dan wordt zo’n vlag toch eerder een grap, leuk voor de kinderkamer?

Die piratenvlag roept een andere associatie op, want waar vinden we net zo’n zwarte ondergrond die de bedoeling heeft te intimideren, vijandigheid en haat op te wekken? Precies: de vlag van de Islamitische Staat.

Het zwart daarin (en nu moet ik mij beroepen op Wikipedia) is een verwijzing naar de eindstrijd, waarin het afsluitende gevecht tussen gelovigen en ongelovigen plaats zal vinden. De vlag van de Jihad bestaat uit een zwart veld met in witte letters de shahada: de islamitische geloofsbelijdenis.

Aan de variant die IS voert, is het zegel van Mohammed toegevoegd. Ook hier weer het verschil tussen positief en negatief en aan de lezer zelf de opdracht deze vlag voor te stellen op een roze ondergrond.

De roze versie niet gebruiken voor de kinderkamer, want als ze dat zien, rollen er koppen…