Dit artikel is geschreven door iemand die zich ergert aan het feit dat sociale media kanalen het leven van hemzelf en zijn dierbaren om hem heen zo drastisch hebben doen laten veranderen. In dit artikel wordt er aandacht besteed aan de nadelige effecten van social media op de jongere generatie. Hoe deze ons gedrag bepaalt en onze persoonlijkheid beïnvloedt. Tegelijkertijd is dit artikel een oproep naar alle jongeren om hun social media gedrag eens goed te analyseren.

Na een literatuurstudie van meerdere rapporten en artikelen over dit onderwerp heb ik veel nadelige effecten van social media gebruik kunnen herkennen bij mijn eigen leven en dat van anderen. Daarnaast heb ik een gedragswetenschapper benaderd om mijn bevindingen mee te discussiëren. Tot mijn grote schrik zijn de nadelige gevolgen van social media vele malen groter dan ik mij had kunnen voorstellen.

Social media verslaving

Dat social media nadelige gevolgen heeft wordt erkent door velen. Er wordt hier echter tot op heden nog maar weinig mee gedaan. Veel jongeren en volwassenen zijn het slachtoffer van de constant aanhoudende informatie die social media kanalen produceren. Dagelijks bekijken gebruikers de laatste content van hun online netwerk bestaande uit dierbare bekenden en verre vreemden. Ook volgen zij die ene winkel, die ene club en die bekende site die altijd van die leuke filmpjes plaatst. Zo heeft de gebruiker een eigen online universum gecreëerd dat hem of haar van informatie voorziet. Wij bepalen zelf wat er in onze virtuele wereld naar binnen komt. Hierdoor beperken wij tegelijkertijd ons beeld van de realiteit. Zo wordt het etentje van je collega belangrijker dan bijvoorbeeld een tsunami die een land heeft getroffen en daarmee ontzettend veel schade heeft aangericht. Wanneer wij ons op het web begeven hebben wij de drang om door te klikken en verder te surfen. Hierdoor is het moeilijk om ons te concentreren op één onderwerp. Klinkt dit herkenbaar? Stel jezelf dan de vraag of je wat aan de informatie hebt gehad en of je dit ook daadwerkelijk wilde lezen of zien wanneer je naar je mobieltje greep. Het internet is snel en verandert continu. Er is sprake van een onverantwoord tijdsbeslag. Het aanbod aan informatie bestaat uit ontzettend veel onnodige informatie die de hersenen wel moeten verwerken. Door deze overload aan informatie valt het essentiële nog maar nauwelijks te onderscheiden van het overbodige.

Ons leven raakt zo gericht op de korte termijn en laat onze gedachtes afleiden van de toekomst. Het te grote aanbod aan informatie leidt ons af van hetgene waar wij mee bezig zijn. Daarnaast leidt het ons ook af van de dingen die wij werkelijk willen bereiken in ons leven. Elke dag zijn er weer nieuwe filmpjes of berichten die men graag wilt bekijken. We willen deze informatie niet bekijken omdat het gedenkwaardige momenten zijn, maar omdat wij simpelweg geen moment meer willen of durven te missen.

De duistere kant van social media

Het ironische aan social media is juist dat het connectiviteit en communicatie moet bevorderen maar werkelijk zorgt voor een verslechtering van onze sociale relaties. Hoe meer wij bezig zijn met social media, hoe meer wij ons isoleren van anderen. Uit een onderzoek dat door Ethan Kross (2013) is gedaan blijkt dat, hoe meer iemand social media gebruikt, hoe lager diens zelfbeeld wordt. Neem Facebook als voorbeeld. Facebook creëert een verkeerde weergave van de werkelijkheid omdat het door de informatie, onderbouwd met visuele content, een impressie geeft dat velen een beter of mooier leven leiden dan dat zij daadwerkelijk doen. Social media laten ons zie wie wij willen zijn, niet wie wij daadwerkelijk zijn. Dit kan in de loop van tijd depressieve gevoelens en onzekerheid gaan opwekken bij de mens. Uit een onderzoek van twee Duitse universiteiten blijkt dat de Facebook gerelateerde depressie wordt veroorzaakt door jaloersheid. Wetenschappers discussiëren over de stelling of deze vorm van depressiviteit de mate van tevredenheid over het leven aantast. Hierbij zien zij voornamelijk gevaar in passieve Facebook gebruikers. Dit zijn mensen die voornamelijk lezen wat anderen doen maar zelf bijna niks liken, posten of delen. Deze mensen hebben een hogere kans om meer gefrustreerd of jaloers te raken en zo depressieve gevoelens zoals een laag zelfbeeld te ontwikkelen. Bij actieve gebruikers is dit in mindere mate aanwezig.

Dit is Deel I van “Samen Alleen op de Wereld: De Duistere Kant van Social Media”. Binnenkort verschijnt ook Deel II van dit artikel, met het effect van social media op jongeren en het advies van cognitief gedragstherapeut Jan-Willem Drost.