Razend enthousiaste reporter Jiska reisde speciaal voor PsyBlog af naar Amsterdam om in het dynamische Pand Noord de première van Infinitely Polar Bear bij te wonen. Mark Ruffalo, momenteel ook te zien als actieheld Hulk in The Avengers, strijdt in dit waargebeurde verhaal tegen de ‘monsters in zijn hoofd’ en de dogma’s in de maatschappij. Dit indringende portret van een gezinsleven van een kleurrijke man met een bipolaire stoornis, behoeft niet de special effects die we gewend zijn van J.J. Abrams (Mission Impossible, Star Trek) om een onuitwisbare indruk achter te laten.

Intens leven en lijden

Het verhaal speelt zich af eind jaren ’70, net na de hoogtijdagen van de everything goes flowerpowertijd en schetst een beeld van de veel minder kleurrijke realiteit van een arm gezin waarin de ‘Bipolar Bear’ (bipolariteit) van aimabele vader Cameron het gezinsleven danig ontwricht. Machteloos zien vrouw Maggie (Zoe Saldana) en dochters Amelia (Imogene Wolodarsky) en Faith (Ashley Aufderheide) hun geliefde partner en vader een ogenschijnlijk hopeloos gevecht voeren met zichzelf. Cameron beleeft niets met mate: alles is ‘te’. Realiteitszin zorgt ervoor dat Cameron tijdens zijn manische en depressieve perioden gebukt gaat onder schuldgevoel: hij lijdt heel bewust onder zijn ontembare geest en wat dit met zijn gezin doet. De kijker wordt meegevoerd op een emotionele achtbaan van schuldgevoel, extase, machteloosheid, liefde, verdriet, schaamte en gezinsgeluk.

Niet met en niet zonder

Om vrouw Maggie te laten afstuderen in New York krijgt Cameron de volledige zorg van zijn pientere, vroegwijze dochters op zich. In de eerste instantie lijkt dit teveel druk voor Cameron en voelt hij zich gevangen in de conventies die de maatschappij en familie aan deze fulltime zorgtaak toedichten.

De gevreesde routine en verantwoordelijkheid die dit, destijds juist onconventionele huisvaderschap, met zich meebrengt blijkt echter krachtiger dan welk experimenteel medicijn dan ook.

Daar waar kortzichtigheid en onbegrip van de omgeving de episodes van Cameron katalyseren, houdt de brute kinderlijke eerlijkheid en hartverwarmende zorgzaamheid van zijn dochters hem in het gareel. Schaamte en boosheid over zijn disfunctionaliteit, excentriciteit, armoede, gebrekkige huiselijkheid- ‘Wij hebben nooit iets wat anderen willen’- worden zonder pardon uitgesproken en brengen Cameron weer met beide benen op de grond. De dreiging van heropname en persoonlijkheid uitvlakkende medicatie, blijven echter als het zwaard van Damocles boven het gezin hangen. Hoe meer medicatie, hoe minder mens Cameron is. Dit maakt de kijker pijnlijk bewust van het gebrek aan keuzevrijheid. Cameron kiest niet voor zijn stoornis, niet voor het ontwrichtende effect op zijn gezin, de veroordeling vanuit de omgeving of het ‘verliezen’ van zijn wezenlijke ik ten gevolge van medicatie. Hij probeert het ‘juiste’ te doen, alhoewel hij- samen met de kijker- niet overtuigd is van betekenis en meerwaarde van dit concept. Het gezinsleven is wellicht niet het toonbeeld van maatschappelijk geaccepteerde conventie of succes, maar geluk kent deze familie wel.

Less is more

In de film passeren een groot aantal maatschappelijke issues de revue:

Naast stigmatisering van de ‘mentaal zieken’ kaart de regisseur ook emancipatie (huisvaderschap en werkende vrouw), racisme (donkere vrouw en ‘halfbloed’ kinderen) en statusongelijkheid aan.

Een veelheid aan thematiek waardoor er duidelijk geen ruimte is om deze invalshoeken de aandacht te geven die ze verdienen. Dit maakt dat bepaalde verhaallijnen niet afdoende worden uitgewerkt. Zonde, hier geldt: Less is more! Bipolariteit wordt hier wel in alle dimensies in beeld gebracht. Ook de mooie kanten van de stoornis, denk aan de levendigheid, de fantasie en het avontuurlijke van de aimabele manische Cameron, worden prachtig vastgelegd. Met name de fragmenten waarin de schoonheid en de intense beleving van de natuur wordt onderstreept, zijn filmische hoogstandjes.

Lesje psychologie: Mens boven mentale conditie

De kijker wordt duidelijk getrakteerd op een geschiedenisles psychologie:

De perceptie van mentale ziekte door de jaren heen mooi in beeld gebracht: in de jaren ’70 had immers iedereen een nervous breakdown en was het allemaal niet zo’n big deal! Toen het wel een big deal werd betekende een zenuwinzinking steevast een enkeltje naar de inrichting en blootstelling aan heftige veelal meer schadelijke dan effectieve psychofarmaca. De achterhaalde denkbeelden destijds, maar ook de stigmatisering van heden ten dagen met betrekking tot geestesziekten wordt hier terecht en toegankelijk aangekaart. Het probleem lijkt in mindere mate bij de gediagnosticeerde persoon, maar te meer bij de maatschappij te liggen. Aan het benodigde begrip – hier een sleutelwoord- ligt bewustzijn en kennis ten grondslag. De film roept op om niet te (ver)oordelen. Niemand kiest voor een mentale stoornis. Het overkomt mens en systeem. Diagnose wil echter niet zeggen dat (gezins)geluk uit den boze is! De kleine doch ijzersterke cast, hierbij in het bijzonder een pluim voor het overtuigende acteerspel van piepjonge actrices Imogene Wolodarsky en Ashley Aufderheide, brengt een zwaar onderwerp op een realistische doch licht verteerbare manier onder de aandacht.

Psyblog zegt: Approved!

Infinitely Polar Bear is nu te zien in de bioscoop

Meer weten over bipolariteit? Lees er hier meer over op de site van Fonds Psychische Gezondheid.

Bron:
DSM-IV