Inside Out, zo’n typische animatiefilm die leuk is voor kinderen, maar die voor volwassenen een diepere en leerzame onderlaag heeft… én… een feest van herkenning voor een psycholoog. Voordat we de diepte induiken is het wellicht interessant (en vermakelijk!) om hier de trailer te bekijken.

Het concept is duidelijk: we krijgen een kijkje in het hoofd van mensen, iets dat psychologen regelmatig verweten wordt. Veel van de gebruikte metaforen komen echter overeen met de wetenschap. Laten we er eens een paar bekijken.

De 6 universele emoties van Ekman

In het hoofd van elk mens zitten, in Inside Out, vijf basis-emoties die de mens kunnen sturen. Tijdens Inside Out krijgen we met name een kijkje in het hoofd van Riley, een meisje van elf jaar. Plezier (Joy), Verdriet (Sadness), Angst (Fear), Woede (Anger) en Walging (Disgust) zijn de vijf personages die aan het roer kunnen staan van haar handelen.

Paul Ekman bewees in het verleden nog een zesde basisemotie die wereldwijd voorkomt: verrassing (surprise). Hiervoor heeft hij jarenlang onderzoek gedaan, van de rimboe tot in New York. Elk mens op aarde heeft volgens hem deze emoties, met bijbehorende expressies.

Een aantal latere psychologen beweren dat er nog twee extra basis-emoties zijn die een rol spelen, namelijk liefde en schaamte. Gelukkig beperkt Inside Out zich tot een overzichtelijke vijf stuks, die tot hilarische situaties leiden als ze met elkaar in conflict komen.

Het lange- en korte-termijngeheugen

In Inside Out maken mensen gedurende een dag herinneringen aan. Mooi is om te zien hoe, als je gaat slapen, deze herinneringen verdeeld worden; ze gaan óf naar het langetermijngeheugen, óf ze worden ‘vernietigd’ en op die manier vergeten. Door een projector op een herinnering te richten ‘herleeft’ Riley de herinnering. De ‘velden’ met lange-termijn herinneringen zijn schitterend om te zien, zeker als Plezier (Joy) één van de denkbeeldige vriendjes van Riley tegenkomt. Dit vriendje dreigt vergeten en verwijderd te worden omdat Riley, als elfjarige, niet meer aan haar denkbeeldige vriendjes denkt.

Kernherinneringen

Enkele herinneringen zijn zo belangrijk dat ze een kernherinnering genoemd worden. Deze herinneringen bepalen het karakter en de persoonlijkheid van Riley. Als de kernherinneringen verloren gaan of veranderd worden staat Riley’s hoofd, letterlijk, op instorten.

Uiteraard weten we als psychologen dat sommige ervaringen een ontzettende invloed op iemands karakter en persoonlijkheid kunnen hebben, zowel positief als negatief. Het is mooi om te zien hoe Riley, zolang Joy aan het roer staat alles dan ook positief kan zien, door haar kernherinneringen. Ook de balans die uiteindelijk bereikt wordt in de herinneringen, waarbij een soort afscheid van jeugdige vrolijkheid naar een meer in-balans-zijnde puber gesymboliseerd wordt, is erg herkenbaar.

Conclusie

Kijken, doen! Het is leuk, het is grappig, het is interessant… En het levert diepgaande gesprekken op met je film-partner over naar welk stemmetje in je hoofd je vaker en naar welk stemmetje in je hoofd je minder vaak zou moeten luisteren.

Ik kan niet wachten op deel twee; hopelijk gaat Riley dan écht puberen en krijgen we mooie nieuwe conflicten!