Misschien is dit op de valreep wel het pijnlijkste tv-moment van 2015: Het filmpje van de blunderende Steve Harvey die de verkeerde Miss uitriep tot winnares van de Miss Universe verkiezing. Miss Colombia kreeg de befaamde kroon op haar mooie hoofdje gezet en een mooie bos bloemen uitgereikt. Maar waar bleven de confetti en het vuurwerk? Die werden bewaard voor de echte Miss: Miss Filipijnen. De presentator gaat door het stof, maar ik vroeg me af wat deze fout zal betekenen voor de Missen die eerste, tweede en derde werden.

Loss aversion

Mensen zijn van nature banger om iets te verliezen dan om iets niet te winnen. Wanneer je de keuze zou hebben tussen iets niet te winnen, of iets te verliezen dan kies je ervoor om niet te winnen. Dit is de theorie van Loss Aversion (Kahneman, 1979). In de situatie van Miss Colombia had ze wanneer ze meteen tweede was geworden alleen niet gewonnen, en niets verloren. Nu had ze de titel en verloor ze deze direct, wat het extra pijnlijk voor haar maakt.

Endowment effect

Het Endowment effect betekent dat iets dat tot je eigendom behoort veel meer waarde heeft dan iets dat niet tot je eigendom behoort. Dit kan heel snel gaan. Op het moment dat er nog geen winnaar gekozen was hechtten Miss Colombia en Miss Filipijnen allebei evenveel waarde aan de beruchte kroon. Op het moment dat de kroon op het hoofd van Miss Colombia gezet werd, voelde dit als haar bezit. De kroon werd in een fractie van een seconde meer waard voor haar. Daardoor is het natuurlijk nog pijnlijker om dit daarna nog een keer te moeten afstaan.

De winnares

Miss Filipijnen heeft natuurlijk gewonnen maar hoe voelt zij zich erbij? Uit onderzoek van Inbar, Pizarro & Cushman (2013) is gebleken dat mensen die onbedoeld profiteren van andermans ongeluk vaak worden gezien als zelfzuchtig en gemeen. Ik heb zelf onderzoek gedaan naar het feit of mensen zichzelf ook zo gaan zien en dit is het geval wanneer ze niet anoniem zijn. In dit geval was Miss Filipijnen absoluut niet anoniem, dus het is maar de vraag hoe blij ze is met haar titel (en met zichzelf).

De lachende derde…

We hebben bij PsyBlog al eerder geschreven over het net-niet-effect. Dit effect houdt in dat iemand die tweede wordt vaak minder blij is dan degene die derde wordt. Dit effect ontstaat omdat de nummer twee naast zich kijkt en ziet dat hij net geen eerste is geworden, terwijl de nummer drie juist naast zich kijkt en denkt dat hij gelukkig net wel op het podium is beland. Nou denk ik dat dit effect tijdens deze prijsuitreiking nog eens extra versterkt is. De lachende derde in dit verhaal is dus letterlijk Miss USA, wat ook duidelijk in het filmpje te zien is..