In de tijd dat ik nog studeerde heb ik menig tentamenzaal van binnen mogen bewonderen. En altijd zat daar, helemaal vooraan, dat ene meisje met haar kinderchocolaatjes uitgestald op tafel. Zelf nam ik altijd een banaan voor de ergste honger, zonder verder na te denken over voedsel dat misschien wel mijn prestaties zou kunnen verbeteren. Dit fenomeen uit mijn tentamenzaal is wat sommige onderzoekers tegenwoordig boven water proberen te krijgen: is het mogelijk dat het eten van chocolade je cognitieve prestaties beïnvloedt en stiekem misschien wel verbetert?

Om te kunnen begrijpen wat chocolade doet met onze hersenen, is het eerst handig om uit te zoeken welke stof in het goedje door onze bloed-hersenbarrière dringt nadat je het eet. Deze barrière wordt ook wel de poortwachter van de hersenen genoemd, die selectief noodzakelijke stoffen doorlaat en schadelijke stoffen tegenhoudt. Op deze manier kunnen bepaalde geneesmiddelen zoals penicilline alleen in kleine hoeveelheden in onze hersenen doordringen, terwijl alcohol of nicotine gemakkelijk door de barrière komen.

Flavonoïden

Het hoofdbestanddeel van chocolade is cacao, dat zogenoemde flavonoïden bevat. Flavonoïden zijn een groep chemische verbindingen die vindbaar zijn in een aantal plantaardige voedingsmiddelen zoals bessen, noten en dus ook cacao. Deze groep verbindingen hebben een anti oxidatieve werking op het menselijk lichaam en worden daarom als gezond beschouwd. Naast dat deze antioxidanten allerlei positieve effecten op ons lichaam zouden hebben, kunnen ze dus ook door onze bloed-hersenbarrière in ons brein terechtkomen. Doordat deze stofjes mogelijk kunnen doordringen naar hersengebieden die ons leren en geheugen reguleren, hebben ze misschien een positieve impact op onze cognitieve prestaties zoals het maken van een tentamen.

Wetenschappers denken dat deze positieve impact op twee manieren plaatsvindt: ten eerste zouden flavonoïden bijdragen aan de groei en het behoud van onze neuronen – de zenuwcellen in onze hersenen die door middel van het doorgeven van signalen bijna al onze lichaamsfuncties zoals ruiken of het luisteren van muziek reguleren. Deze zogenaamde neurogenesis zou vooral voorkomen in onze hippocampus, een hoofdrolspeler in het functioneren van het geheugen. Verder laat hersenonderzoek zien dat de flavonoïden kunnen bijdragen aan de doorbloeding in onze hersenen. Dit is een erg belangrijk onderdeel dat zorgt voor zuurstof en de juiste voedingsstoffen naar het brein, maar men denkt dat het ook kan zorgen voor een verhoogde aandacht of motivatie.

Onderzoek met proefpersonen

Onderzoekers geïnteresseerd in de werking van flavonoïden doen hun werk – naast het bekijken van hersenactiviteit – ook door proefpersonen drankjes met het stofje te geven en vervolgens met verschillende testen hun cognitieve gedrag te meten. Wat blijkt is dat de effecten bij lange-termijn onderzoeken niet heel sterk aantoonbaar zijn, maar dat er wel acute effecten van flavonoïden op cognitie gevonden zijn. Eén van die effecten is dat proefpersonen beter presteerden op een taak die de werking van het visuele geheugen meet, dat in staat is visuele informatie zoals beelden of gezichten op te slaan.
Mocht je nu denken je volgende tentamen klakkeloos te halen door het eten van een stuk chocolade, dan word je misschien teleurgesteld. Er zit namelijk een klein addertje onder het gras wat betreft het aantal flavonoïden: deze zijn niet voor elke soort chocolade hetzelfde in aantal en afhankelijk van de hoeveelheid cacao. Om je punt wat op te willen krikken zou het eten van pure chocolade dus het beste idee zijn, en dat is precies de reden waarom ik niet bang ben dat het meisje met haar kinderchocolaatjes stiekem een beter tentamen inleverde.

Mocht je meer willen lezen over chocolade en hersenen, lees dan deze artikelen: artikel 1, artikel 2, artikel 3.