50% van de Nederlanders heeft een psychische stoornis! Althans, zo valt er af en toe te lezen in de krant. Wat deze stoornis precies is of wat het hebben van een psychische stoornis precies inhoudt, daar rept men niet over. Niet voor niks had onze 1 april grap dit jaar een serieuze ondertoon, want de ‘labels’ rondom psychische stoornissen lijken steeds makkelijker uitgedeeld te worden. Toch ‘heb’ je niet zomaar een stoornis en moet je aan strenge voorwaarden voldoen om hiervoor in aanmerking te komen. Maar zonder label vergoeden de verzekeraars de behandelingen niet. Ik dook in de materie en ging op onderzoek uit. Hoeveel mensen hebben last van een psychische aandoening en wat houdt dit precies in?
De cijfers
Eén op de tien Nederlanders heeft psychische klachten, zo laat het Nationaal kompas in 2007 optekenen. Vrouwen (11,4%) meer dan mannen (8,3%) en ouderen meer dan jongeren. Onder vrouwen in de groep 80+ is de prevalentie het hoogst (meer dan 15%). Psychische klachten werden hierbij gedefinieerd als een somscore onder de 60 op de MHI-5. Deze RAND Mental Health Inventory bestaat uit slechts vijf vragen waarop men een score tussen 1 en 5 dient te geven. De totaalscore wordt maal 4 gedaan. Scoor je onder de 60 dan heb je psychische klachten.
Maar welke stoornis heeft men dan?
Het ANP liet in 2013 weten dat er per jaar 200,000 mensen met een psychische kwaal bijkomen. Quest zocht uit in de leeftijdsgroep tussen 18 een 64 jaar welke stoornissen dat waren, zij kwamen uit op:
- 546.500 mensen met een depressie
- 527.300 mensen met een specifieke fobie
- 395.600 met een alcoholprobleem, waarvan 82.400 daadwerkelijk verslaafden
- 395.500 mensen met een sociale fobie
- 183.800 met een gegeneraliseerde angststoornis
- 127.900 met een paniekstoornis
- 124.000 ADHD’ers
In totaal 2,3 miljoen stoornissen. Daarvan hadden 350.300 mensen twee stoornissen, 271.900 mensen hadden drie stoornissen. Waardoor er 1,4 miljoen ‘unieke’ mensen overblijven met een stoornis. Men vergeet echter hier nog een heleboel andere stoornissen die niet in de top zeven terecht kwamen. In totaal had Nederland op het moment van het onderzoek 10.486.000 burgers tussen de 18 en 64, wat zorgt voor een prevalentie van 13,4%. Ervan uitgaande dat volgens het Nationaal Kompas juist onder ouderen de prevalentie hoog is en er nog veel stoornissen niet benoemd zijn kunnen we ervan uitgaan dat het aantal Nederlanders met een psychische stoornis misschien wel ergens rond de 15% ligt.
Cijfers van het fonds psychische gezondheid lijken dat te bevestigen. Zij stellen dat ongeveer 20% van de Nederlandse volwassenen in hun leven te maken krijgen met een psychische stoornis.
Waarom is het zo moeilijk meetbaar?
Het is moeilijk om precies te stellen hoeveel mensen een psychische stoornis hebben omdat de definitie van een stoornis niet eenduidig is. Eén van de belangrijkste handboeken, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, kortweg DSM, is toonaangevend voor het bepalen van een psychische stoornis. Er zijn alleen een aantal strenge voorwaarden waar je aan moet voldoen. Zo moet je stoornis een ‘beperking opleveren in het dagelijks leven’. Hoe die beperking er precies uit ziet is niet gedefinieerd. Daarnaast staan er in de DSM een aantal uitzonderings-stoornissen, waar je – met een beetje goede wil – altijd wel iemand onder kan scharen.
Psychische stoornissen zijn desalniettemin moeilijk meetbaar. Persoonlijk denk ik dat iedereen in zijn leven bepaalde uitdagingen tegen zal komen. Mensen zijn blij als er een label op geplakt kan worden, want daarmee geef je zowel aan de problematiek serieus te nemen als dat je aangeeft dat er andere mensen dezelfde uitdagingen hebben. Ik denk dan ook niet dat het aantal mensen dat last heeft van een psychische aandoening stijgt, maar het aantal mensen dat een label krijgt opgeplakt.
