We zien slaapwandelen vaak als een vrij onschuldige aandoening. We vertellen elkaar vertederd verhalen over onze kinderen die ’s nachts rondspoken en denken er verder niet al te zwaar over.
Totdat er tijdens het slaapwandelen iets vervelends gebeurt. Iemand valt bijvoorbeeld van de trap of stoot zijn hoofd ergens tegenaan. Op dat moment wordt het ineens duidelijk dat slaapwandelen toch wel ernstig is.
Daarom is het interessant om wat dieper op slaapwandelen in te gaan om te voorkomen dat er iets mis gaat tijdens je slaap.

Wat is slaapwandelen?

In de DSM staat slaapwandelen beschreven als een “parasomnie”. Dat staat voor: een afwijkend gedrag, emotie of droom die tijdens de slaap voorkomt. In dit geval gaat het dus over gedrag.
Meestal gaan mensen slaapwandelen nadat een derde van de slaap gepasseerd is. We slapen in verschillende fasen, waarin diepe slaap afgewisseld wordt met minder diepe slaap. Het lijkt erop dat slaapwandelen kan voorkomen tussen twee perioden van diepe slaap in. Mensen die slaapwandelen worden dan voldoende wakker om te kunnen bewegen, maar onvoldoende om bij bewustzijn te zijn.
Het daadwerkelijke slaapwandelen kan verschillende vormen hebben. Meestal zit de persoon rechtop in bed en in sommige gevallen loopt hij rond. Zijn ogen zullen open zijn, maar het is ook wel duidelijk dat hij niet echt wakker is. Spreken tijdens het slaapwandelen komt ook regelmatig voor.
Het slaapwandelen duurt meestal zo rond de tien minuten en is op zich niet gevaarlijk. In de ochtend weet men er meestal niets meer van en als je wakker wordt tijdens het slaapwandelen is er ook niets aan de hand. Het gevaar zit vooral in onhandige acties tijdens het slaapwandelen.

Slaapwandelen “genezen”

Het is op dit moment niet mogelijk om slaapwandelen te genezen. Bovendien is het in verreweg de meeste gevallen niet noodzakelijk om het slaapwandelen te genezen. Zoals gezegd is het een totaal onschuldige aandoening.
Wanneer er echter gevaarlijke situaties ontstaan, is het wel handig om bepaalde voorzorgsmaatregelen te nemen om het slaapwandelen zoveel mogelijk te voorkomen of om in ieder geval de negatieve effecten te verkleinen.

• Wees goed uitgerust: slaapwandelen komt vaak voor bij mensen die erg moe zijn. Een gestructureerd en goed slaappatroon kan dan ook helpen om slaapwandelen te voorkomen. Wat dat betreft kan slaapwandelen dus ook een symptoom zijn van andere slaapproblematiek. Als je bijvoorbeeld te weinig slaapt omdat je slaapapneu hebt, kan de vermoeidheid die daardoor veroorzaakt wordt op zijn beurt weer slaapwandelen veroorzaken.
• Zorg voor een veilige slaapomgeving: dit is wellicht een open deur, maar we vinden het toch de moeite waard om hem te noemen. Slaapwandelen wordt een stuk minder risicovol als je de slaapkamerdeur op slot doet en zoveel mogelijk spullen aan de kant zet in je slaapkamer. Dat is sowieso een goed idee als je beter wilt slapen, dus het kan nooit kwaad.
• Doorbreken van de cyclus: wat ook echt wil helpen is het doorbreken van de cyclus van slaapwandelen. Vooral wanneer mensen zeer regelmatig slaapwandelen, is het de moeite waard om ze wakker te maken op ongeveer twintig minuten voordat dit gebeurt. In onze ervaring kan dat ervoor zorgen dat de cyclus al na twee weken doorbroken wordt, waarna het slaapwandelen ook niet meer terugkomt.

Robert Haringsma is psycholoog bij het Instituut voor Positieve Psychologie waar onder andere behandelingen worden gegeven aan mensen die niet kunnen slapen.