Volg jij altijd braaf de regels terwijl je broertje zich hier niets van aantrekt? Of zit jij vooral thuis en is je zus te vinden op ieder feestje? Er zijn grote persoonlijkheidsverschillen te vinden tussen kinderen uit hetzelfde gezin. Deze verschillen worden door mensen vaak verklaard door de geboortevolgorde. Zo lijkt de jongste altijd vrolijk en vol grappen, de middelste een conflictmijdende bemiddelaar en de oudste altijd ontzettend verantwoordelijk. Maar worden deze verschillen wel verklaard door de volgorde van geboorte?

Onderzoek

Er is al veel onderzoek gedaan naar het verband tussen de geboortevolgorde en persoonlijkheidskenmerken. In een recent grootschalig onderzoek werd gebruik gemaakt van de Big Five Personality Traits. Deze vijf traits zijn; neuroticisme, extraversie, openheid, meegaandheid en conscïentieusheid. Bij dit onderzoek werd er steeds gecontroleerd voor leeftijd, sekse en de grootte van de familie. Het bleek dat de verschillen tussen broers en zussen niet verklaard kunnen worden door geboortevolgorde. De eerst geborenen scoren dus niet steevast hoger op consciëntieusheid, zoals je wel zou verwachten. Ook ander recent wetenschappelijk onderzoek heeft geen duidelijk verband kunnen aantonen tussen de geboorte- volgorde en persoonlijkheidskenmerken.

Meer informatie over de Big Five Personality Traits vind je in ons artikel: Nader verklaard…de Big Five 

Waarom is deze mythe zo vasthoudend?

Ondanks het gebrek aan bewijs, blijven mensen geloven in de geboortevolgorde- verklaring. Het lijkt een mooi voorbeeld van ‘illusory correlation’. Hierbij zijn mensen overtuigd van een correlatie tussen 2 zaken, zelfs als er geen bewijs is voor een verband. In dit geval blijven mensen geloven dat er een verband bestaat tussen de geboortevolgorde en persoonlijkheidskenmerken. Deze ‘illusory correlation’ is zo vasthoudend omdat mensen die geloven in het verband hun percepties zullen aanpassen, zodat de percepties kloppen met hun verwachtingen. Ze slaan bijvoorbeeld wel informatie op over het jongste broertje dat een jaar lang over de wereld gaat trekken, maar niet over het jongste broertje dat al jarenlang als betrouwbare accountmanager werkt. Zo kunnen ze (onterecht) blijven geloven in het verband.

De verschillen tussen broers/zussen verklaard

Waar worden de verschillen tussen de jongste, middelste en oudste kinderen dan wel door verklaard? Een mogelijkheid is dat de verschillen simpelweg verklaard worden door leeftijd. Als je als eerste bent geboren ben je natuurlijk ouder dan je broers en zussen. Sommige eigenschappen nemen toe met leeftijd, zoals consciëntieusheid. Omdat de eerstgeborene altijd ouder is, zal hij/zij meer van deze eigenschap laten zien. Daarnaast neemt openheid over de jaren heen af. Hierdoor kan het ook lijken dat oudsten relatief minder nieuwsgierig zijn, maar dit komt dus alleen doordat zij ouder zijn.
Verschillen tussen broers en zussen kunnen ook verklaard kunnen worden doordat broers/zussen graag de verschillen tussen elkaar willen benadrukken. Ze doen hun best om zich anders te gedragen dan hun broer/zus en kiezen bijvoorbeeld voor andere hobby’s. Als je broer bijvoorbeeld een sportheld is, zal jij wellicht uitdaging zoeken in een creatieve hobby. Of als je zus een fotomodel is, ga jij gezonde kookboeken schrijven. Ouders blijken zich ook meer te focussen op de verschillen tussen kinderen dan op de overeenkomsten die ze hebben. Deze nadruk op de verschillen van kinderen binnen een gezin noem je ook wel ‘sibling contrast’. De nadruk op de verschillen zou er voor kunnen zorgen dat er minder strijd is tussen broers en zussen. Als je namelijk allemaal in iets anders goed wilt zijn, hoeft je niet met elkaar in competitie te gaan. Je broer mag dan wel de hockeybeker gewonnen hebben, maar jij hebt al 10 creatieve prijzen gewonnen.
Daarnaast is natuurlijk ieder individu uniek. Ondanks dat broers en zussen dezelfde omgeving delen, delen ze maar 50% van hun genen. De andere 50% is dus verschillend! En dat verklaart een hoop.

Bronnen
1. Gray, P. (2007). Psychology (Fifth Edition). New York, United States: Worth Publishers.
2. Haslam, N. (2015, 19 oktober). Anxious conservative or easygoing rebel? Busting the birth-order myths. Geraadpleegd van http://theconversation.com/anxious-conservative-or-easygoing-rebel-busting-the-birth-order-myths-49213
3. Siegler, R.,Deloache, J. & Eisenberg, N. (2006). How children develop (Second Edition). New York, United States: Worth Publishers.