Sommige mensen krijgen er een kick van en anderen kunnen alleen kijken met hun ogen dicht; horrorfilms. Of het nou over martelingen, zombies, of geesten gaat, ze hebben maar één doel: je laten schrikken en angst aanjagen. Horrorfilms zijn al decennialang populair en horror komt ook steeds vaker voorbij op je televisie. Denk maar aan de populaire horrorseries American Horror Story, Scream en The Walking Dead. Wat is toch de aantrekkingskracht van horror?

Spanning en verrassing

Mensen kijken horror om allerlei verschillende redenen. Het zoeken naar sensatie lijkt een reden voor sommige mensen om horrorfilms te kijken. Sensatiezoekend gedrag komt vooral voor in de adolescentie en vroege volwassenheid. Dit kan een reden zijn dat horrorfilms populair zijn onder deze doelgroep. Sensatiezoekers houden van vernieuwende, verrassende stimuli die een sterke emotionele reactie oproepen. Het maakt voor hen niet uit of dit een positieve of negatieve emotionele reactie oproept.
Daarnaast heb je ook mensen die horrorfilms kijken om hun angst te overmeesteren. Mensen die vanuit deze motivatie kijken, ervaren positieve emoties voor het kijken van horror en na het kijken van horror. Mensen die juist kijken als afleiding van hun problemen, of uit eenzaamheid ervaren meer negatieve emoties na het kijken van een horrorfilm.

When we pay our four or five buck, and seat ourselves at tenth-row 2 center in a theater showing a horror movie, we are daring the nightmare. Why? Some of the reasons are simple and obvious. To show that we can, that we are not afraid, that we can ride this roller coaster.

• Stephen King

Fantasie

Daarnaast kunnen ook fantasie en inlevingsvermogen een belangrijke rol spelen in de aantrekkingskracht van bijvoorbeeld horrorseries. In The Walking Dead zie je bijvoorbeeld een wereld waar goed over is nagedacht. Het biedt kijkers de mogelijkheid te fantaseren en tegelijkertijd zijn er nog vele herkenningspunten met onze wereld. Zoals bij wel meer horrorfilms en series zijn er meerdere mogelijkheden om deze wereld te betreden. Zo bestaat The Walking Dead franchise niet alleen uit de serie, maar ook uit games en graphic novels. Dit biedt de kijker een volledige ervaring en de mogelijkheid nog meer met de karakters mee te leven. 

Geweld

Horrorfilms kunnen veel grafisch geweld bevatten, er bestaat zelfs een apart horror genre voor. De films in dit horror-genre worden gekenmerkt door langdurige terreur, sadistische martelingen en menselijke verminkingen. De slachtoffers in deze films zijn vaak jonge vrouwen en de slechterik overleeft meestal, om daarna nog een vervolgfilm te krijgen. Of je zulke horrorfilms waardeert zou best wel eens te maken kunnen hebben met je empathie- gehalte. Het blijkt dat mensen met hoge levels van empathie hele nare emoties ervaren bij het kijken naar zo’n film. Zij zullen dus niet zo snel zo’n film opzetten. Daarnaast ervaren mensen die zich identificeren met de hoofdpersonen meer stress tijdens het kijken van zo’n film. Mensen die zich juist identificeren met de moordenaar kunnen een agressieve reactie hebben op zo’n film.

Persoonlijkheid

Als gekeken wordt naar de persoonlijkheid en mediavoorkeur valt het volgende op. Mensen die hoog scoren op de psychoticisme hebben een voorkeur voor gewelddadige horrorfilms. Psychoticisme is een patroon van persoonlijkheidskenmerken. Mensen die hier hoog op scoren ervaren vaak agressiviteit en vijandigheid tegenover andere personen. Zulke mensen zijn vaak impulsief, non-conformerend, en hebben weinig tot geen empathie. Ze moeten niets hebben van romantische films of komedies. Er blijkt ook een verband te zijn tussen kenmerken als bedrog, immoraliteit en cynisme en een voorkeur voor grafische gewelddadige horror. Wellicht is dit verband sterk omdat horrorfilms sociale normen doorbreken en taboes aanpakken. Daarnaast hebben mensen die gevoelig zijn voor verveling een voorkeur voor grafische horrorfilms. Dit kenmerk zal natuurlijk veel voorkomen onder de sensatiezoekers. Horrorfilms hebben vaak een traditioneel verhaal, maar bieden door vernieuwende technieken toch een bizarre en ongewone ervaring. Deze films lijken ook steeds verder te gaan in het tonen van geweld en worden steeds onvoorspelbaarder, wat hun aantrekkingskracht mogelijk verklaart. 

Conclusie

Na het lezen van al deze onderzoeken zal je wellicht schrikken. Ben jij als regelmatig horror-kijker dus een non-empathische, sensatie zoekende psychopaat?

Een kanttekening bij de gebruikte onderzoeken over horror, kijkgedrag en persoonlijkheid is dat de onderzoeken gebruik maken van zelf-rapportage. Hierbij moeten de participanten zelf aangeven voor welk genre ze een voorkeur hebben. Wellicht geven mensen die lager scoren op psychoticisme hierbij sociaal wenselijke antwoorden. Deze mensen kunnen bijvoorbeeld wel naar horrorfilms kijken, maar zeggen dat ze in dit genre geen interesse hebben. Onderzoek waarbij gekeken wordt naar daadwerkelijk kijkgedrag zou daarom interessant zijn.

Daarnaast zijn de onderzoeken veelal in de jaren 80 en 90 gedaan. In die tijd was horror wellicht nog een niche markt die een speciaal soort mensen de bioscoopzalen in trok. Op dit moment wordt horror juist steeds populairder en meer mainstream. Zo raken allerlei verschillende mensen met het genre in aanraking en wordt het steeds normaler om naar horrorfilms -en series te kijken.

Ook gaan vrijwel alle onderzoeken over grafisch gewelddadige horror, terwijl er genoeg horrorfilms zijn die vooral spelen met de opbouw van spanning en visuele schrikeffecten creëren. Daarnaast houden de onderzoeken weinig rekening met hoe váák iemand horror kijkt. Zo kan ik me voorstellen dat er toch een verschil bestaat tussen de incidentele kijker en iemand die iedere avond gezellig Saw aanzet en zijn pijnbank afstoft.

Benieuwd hoe hoog jij scoort op Psychoticisme? Doe hier de Eysenck Persoonlijkheidstest. Laat ons weten op welke persoonlijkheidskenmerken jij hoog scoort!

Bronnen
1. Hassler-Forest, D. (2013). Verhalen vertellen in het digitale tijdperk. Amsterdam, Amsterdam University Press.
2. Johnston, D. (1995). Adolescents’ Motivations for Viewing Graphic Horror. Human Communication Research (21) 4, 522-552.
3. King, S. (2012). Why we crave horror movies. In A. Rosa, & P. Eschholz (Red.), Models for writers (pp. 524-527). Boston, United States of America: Bedford/St. Martin’s
4. Tamborini, R., Stiff, J., & Zillman, D. (1987). Preference for Graphic Horror Featuring Male versus Female Victimization. Human Communication Research (13)4, 529-552.
5. Weaver, J. (1991). Exploring the links between personality and media preferences.  Personality and Individual Differences (12) 12, 1293-1299.