Er zijn in de hulpverlening veel verschillende beroepen te vinden. Zo ook in de hulpverlening van kinderen en jongeren. Eerder schreven we al over de verschillen tussen de basispsycholoog en GZ-psycholoog. Dit artikel focust zich op de hulpverleners voor kinderen en jongeren. We onderzoeken de verschillen en overeenkomsten tussen de basispsycholoog kind en jeugd en de orthopedagoog.

Wat is een basispsycholoog kind en jeugd?

Een basispsycholoog kind en jeugd heeft een opleiding aan een universiteit afgerond met de specialisatie kind-en jeugdpsychologie. Er wordt eerst een driejarige psychologie bacheloropleiding gevolgd. In de bacheloropleiding komen verschillende richtingen van psychologie aan bod, denk hierbij bijvoorbeeld klinische psychologie, neuropsychologie en sociale psychologie. Een basispsycholoog kind en jeugd heeft na deze bachelor opleiding gekozen voor een masteropleiding gericht op kinder-en jeugdpsychologie. In deze master wordt verdere theoretische kennis opgedaan over de normale ontwikkeling van kinderen, verstoorde ontwikkeling, psychopathologie en de hulpverlening aan kinderen. De vakken in de masteropleiding zijn vaak meer praktijkgericht en geven de kans om met vaardigheden te oefenen. Vaak wordt er in de masteropleiding ook een stage gevolgd om praktische ervaring op te doen, bijvoorbeeld in de specialistische ggz voor kinderen.

Functies basispsycholoog kind en jeugd

Basispsychologen kind en jeugd kunnen bij veel verschillende bedrijven werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan instellingen in de geestelijke gezondheidszorg, jeugdzorginstellingen, schooladvies- en begeleidingsdiensten en zelfstandige psychologische praktijken. De basispsycholoog kind en jeugd kan in deze bedrijven verschillende werkzaamheden uitvoeren. Ze kunnen bijvoorbeeld werken als begeleider, medebehandelaar, diagnosticus of intaker.

Wat is een orthopedagoog?

Een orthopedagoog heeft een opleiding afgerond aan een universiteit met als specialisatie orthopedagogiek. Er wordt eerst een driejarige bachelor opleiding pedagogische wetenschappen of pedagogiek gevolgd. Tijdens de bachelor opleiding wordt er kennis opgedaan over de ontwikkeling van het kind, de opvoeding en de omgevingsfactoren die van belang zijn. Daarna heeft de orthopedagoog gekozen voor voor de masteropleiding orthopedagogiek. De master duurt meestal één jaar. Tijdens deze masteropleiding ligt de focus op het herkennen en behandelen van leerproblemen, ontwikkelingsproblemen en opvoedingsproblemen. Er wordt veel theoretische kennis opgedaan, bijvoorbeeld over hoe opvoedingssituaties en schoolsituaties veranderd kunnen worden om de ontwikkeling van kinderen ten goede te komen. In de master orthopedagogiek wordt vaak ook praktische ervaring opgedaan door middel van een stage. Na de masteropleiding wordt de orthopedagoog ook wel een basisorthopedagoog genoemd.

Functies orthopedagoog

Basis-orthopedagogen kunnen ook bij veel verschillende bedrijven werken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan Centra voor Jeugd en Gezin, jeugdzorginstellingen, schooladvies- en begeleidingsdiensten en pedagogische adviespraktijken. Orthopedagogen kunnen in deze bedrijven verschillende werkzaamheden uitvoeren. Ze kunnen bijvoorbeeld zorgcoördinator worden, diagnostiek uitvoeren,  of werken als adviseur.

De verschillen

De basispsycholoog kind en jeugd heeft zich tijdens de bacheloropleiding ook bezig gehouden met andere psychologierichtingen. Hierdoor hebben ze bijvoorbeeld ook kennis van de klinische psychologie over volwassenen. Ze kunnen tijdens de bacheloropleiding wel kiezen om zich alvast te verdiepen in de ontwikkeling van kinderen door middel van bijvoorbeeld keuzevakken of het volgen van een minor. Bij basis-orthopedagogen ligt tijdens hun bacheloropleiding de aandacht al op de ontwikkeling van kinderen en de opvoedsituatie.

Basispsychologen en basis-orthopedagogen kunnen mogelijk vanuit verschillende visies naar problemen kijken. Zo kan een basis-orthopedagoog door zijn/haar achtergrond bijvoorbeeld meer de focus leggen op het veranderen van de opvoedsituatie of schoolsituatie en zal een basispsycholoog vooral naar kindkenmerken kijken. Dit verschilt natuurlijk wel per basispsycholoog en basis-orthopedagoog. Zo heb je bijvoorbeeld ook basispsychologen die juist opgeleid zijn om systeemgericht werken.

Er bestaan verschillende verenigingen voor basispsychologen en basis-orthopedagogen. Een basispsycholoog kind en jeugd kan zich registreren bij het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP). Een basis-orthopedagoog kan zich registreren bij de Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen (NVO). Een registratie in zo’n register laat zien dat er sprake is van een academische achtergrond en dat de orthopedagoog of psycholoog zich aan de richtlijnen houdt van de beroepscode van de vereniging.

De overeenkomsten

Zowel de basis-orthopedagoog als basispsycholoog hebben een academische achtergrond. Beiden hebben tijdens hun opleiding theoretische en praktische kennis opgedaan om kinderen en jongeren zo goed mogelijk te kunnen behandelen en begeleiden. Ook kunnen beide beroepsgroepen zichzelf ‘Master of Science’ noemen na het afronden van hun master opleiding. Je ziet dan MSc achter hun naam staan.
De basis-orthopedagoog en basispsycholoog kind en jeugd kunnen beiden tijdens hun opleiding een basisaantekening diagnostiek behalen. Bij de orthopedagoog heet dit echter de NVO Basisaantekening diagnostiek en bij de basispsycholoog kind en jeugd heet dit de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD). Beide basisaantekingen garanderen dat er sprake is van een basisniveau aan kennis en ervaring in de diagnostiek. Verder is voor beide groepen verdere scholing en ontwikkeling erg belangrijk. Beide masteropleidingen zijn bijvoorbeeld geschikt als vooropleiding voor de GZ-opleiding, waarbij men een BIG-registratie behaald. Met deze registratie mag men vanuit de verzekering optreden als hoofdbehandelaar. Een basis-orthopedagoog kan er ook voor kiezen om de opleiding tot orthopedagoog-generalist te volgen. Er staat een voorstel om de orthopedagoog-generalist ook in het BIG-register op te nemen. Vanuit de verzekering kunnen dus op dit moment zowel de orthopedagoog als de basispsycholoog kind en jeugd niet optreden als hoofdbehandelaar, maar wel als medebehandelaar. 
In de praktijk werken beide beroepsgroepen met kinderen, ouders en/of scholen die een hulpvraag hebben. Orthopedagogen en basispsychologen zullen daarom vaak samenwerken in bijvoorbeeld multidisciplinaire teams.

Bronnen:
1. https://www.eur.nl/master/opleidingen/psychologie/klinische_kinder_en_jeugdpsychologie/
2. http://gscde.uva.nl/programmes/content5/orthopedagogiek.html
3. https://www.nvo.nl/
4. https://www.psynip.nl/
5. https://www.tilburguniversity.edu/nl/onderwijs/masteropleidingen/klinische-kinder-en-jeugdpsychologie/
6. http://www.uu.nl/masters/klinische-kinder-en-jeugdpsychologie/studieprogramma
7. http://www.uu.nl/masters/orthopedagogiek