De start van een nieuw jaar is altijd een mooie gelegenheid om de balans in je leven op te maken. Hoe zit het bijvoorbeeld met de hoeveelheid wrok in je leven? Worstel je nog met woede naar een persoon die jou iets heeft aangedaan? Heeft iemand jou in een positie gebracht die jou veel ellende opleverde? Als dat zo is, probeer dan eens voor jezelf na te gaan hoe diep die wrok zit en wat het effect ervan op je leven is. Als je moet erkennen dat je er toch wel erg veel last van hebt, dan kan het je helpen te begrijpen wat wrok eigenlijk is en wat de gevolgen ervan zijn.

Van basisemoties naar wrok

Volgens Ekman bestaan er zes basisemoties: blijdschap, woede, droefheid, walging, verrassing en angst. Ze worden universeel genoemd, omdat ze over de hele wereld als hetzelfde worden herkend en erkend. Overal vertonen mensen dezelfde gezichtsuitdrukkingen als ze één van deze basisemoties voelen. Wrok kun je zien als een zwaardere versie van universele basisemoties zoals woede en verdriet.

Wat zijn emoties?

Als je boos of verdrietig wordt, dan krijg je een waarschuwing dat er dingen gebeuren die niet goed zijn. Iemand gaat over je grenzen heen of behandelt je niet goed. Als je bang wordt, dan is dit een waarschuwing voor gevaar. Je moet iets ondernemen om je weer veilig te voelen. Emoties hebben dus een betekenis en een functie. De meeste emoties zijn van voorbijgaande aard. Je wordt boos of verdrietig, voelt je blij of verrast, maar na verloop van tijd ebben deze emoties weer weg en ga je weer verder met je leven.

Wat is wrok?

Wrok zou je kunnen zien als een combinatie van negatieve en pijnlijke emoties die zich samenballen en een meer permanent karakter krijgen. Er is geen sprake meer van een voorbijgaande emotie. Achter wrok kunnen vanuit basisemoties zoals verdriet en woede, ook nog afgeleide emoties schuilgaan zoals teleurstelling, frustratie, onmacht, gekwetstheid of haat.

Link tussen stressreactie en wrok

Als jou iets overkomt dat jou diep kwetst, dan vertoont je lichaam dezelfde reactie als bij hevige stress. Je interne alarmsysteem zet alles in werking om je te laten overleven (vlucht-, vecht- of verstarreactie). Dat betekent dat je lichaam wordt volgepompt met stresshormonen die jou in staat stellen in die situatie overeind te blijven. Daarnaast wordt er een herinnering aan deze pijnlijke gebeurtenis opgeslagen in je geheugen. Zodra de rust is weergekeerd, zorgt je lichaam ervoor dat je weer in de ontspan-stand komt. Je kunt nu weer herstellen. Maar als de gebeurtenis je parten blijft spelen en je die gebeurtenis telkens weer herbeleeft, dan reactiveer je elke keer weer je interne alarmsysteem met alle bijbehorende stressreacties. Daarnaast maak je de link naar die bewuste herinnering steeds sterker, zodat er na verloop van tijd nog maar weinig prikkels nodig zijn om zowel de herinnering als de erbij behorende stressreactie te reactiveren.

Wat doet wrok met je gezondheid?

Chronische stress tast na een poos je immuunsysteem aan. Je kunt ziek worden. Chronische herbeleving van woede en wrok heeft hetzelfde effect. We doen er vaak alles aan om maar zo weinig mogelijk zware stress te ervaren. We zouden dan logischerwijs ook iets moeten doen aan onze wrokgevoelens. Stel jezelf de vraag: is het dat allemaal waard?

Hoe kom je van je wrok af?

Door te verwerken en te vergeven. Vergeven is een werkwoord: je moet er iets voor doen. Het vergt actie en inzet van jezelf, maar ook zelfcompassie en geduld. Je staat jezelf toe een hoofdstuk af te sluiten en verder te gaan met jouw leven. Voor vergeven bestaat geen waterdicht stappenplan dat je kunt doorlopen. Je zult dus naar een manier moeten zoeken die bij je past en die jou helpt. Vergeven is altijd een kwestie van eigen beleving, eigen keuze en eigen verantwoordelijkheid. Soms is vergeven onmogelijk. Dan blijft als best mogelijke optie acceptatie of berusting over. Het is gebeurd, er is niets meer aan te veranderen en het is te hopen dat je dan toch verder kunt met je leven. Toch heb je dan nog een keuze: je blijft energie steken in datgene wat je is overkomen, of je besteedt je energie aan datgene wat je nog móet overkomen, namelijk: de rest van je leven.

Sandra Kikken-Pelzer heeft een boek over dit onderwerp geschreven: Vergeven is een werkwoord. Het boek bevat uitleg over wrok en tips om er mee om te gaan. Daarnaast kun je haar eigen vergevingservaring lezen, aangevuld met zeven verhalen van mensen die ze over hun vergevingservaring heeft geïnterviewd. Ze heeft ruim 9 jaar haar eigen counsellingspraktijk gehad (2007-2016). Ze heeft haar psychologische kennis op dit gebied in dit boek verwerkt.
Het boek is te bestellen via haar site. Via deze site is ook gratis de inleiding te downloaden.