Op 19 januari ging de nieuwste film van M. Night Shyamalan in première, genaamd Split. Deze regisseur is bekend geworden door mysterieuze films, zoals The Sixth Sense en The Village. Deze keer gaat de film echter niet over een jongetje dat geesten ziet, wezens die een dorp terroriseren of aliens die Mel Gibson bezoeken, maar over een man met meerdere persoonlijkheden. Dit wordt ook wel dissociatieve identiteitsstoornis genoemd. Over deze stoornis worden relatief vaak films gemaakt. Wat is deze stoornis precies en waarom spreekt deze stoornis regisseurs en filmkijkers zo aan?

Dissociatieve identiteitsstoornis (DIS)

Over deze stoornis hebben we eerder een artikel geschreven. Deze stoornis zal ik daarom kort uitleggen. Het houdt simpel gezegd in dat iemand meerdere persoonlijkheden bezit. In de volksmond wordt dit vaak met schizofrenie geassocieerd. Schizofrenie is echter een hele andere stoornis. Bij DIS is er sprake van meerdere persoonlijkheden, naast de hoofdpersoonlijkheid. Ieder van deze persoonlijkheden heeft zijn eigen eigenschappen; een eigen toon van praten, eigen gedrag en eigen gedragingen waar men ze aan kan herkennen. Mensen met deze stoornis hebben vaak periodes waarin ze zich niets kunnen herinneren. Om de diagnose te kunnen stellen moeten er volgens de DSM-IV-TR in ieder geval vier kenmerken aanwezig zijn:

• Er moeten twee of meer aparte identiteiten aanwezig zijn. Elke identiteit heeft zijn eigen gedrag, gedachtes en neemt de wereld op zijn eigen manier waar.
• Tenminste twee van deze identiteiten hebben regelmatig controle over het gedrag van het individu.
• Een onvermogen om bepaalde persoonlijke informatie te herinneren.
• De symptomen kunnen niet verklaard worden door middelengebruik, of een medische conditie.

Films en Dissociatieve identiteitsstoornis

Waarschuwing: Deze alinea bevat spoilers!
Wie een google-opdracht waagt aan ‘dissociative identity disorder movie’ zal snel zien dat deze stoornis een dankbaar onderwerp is voor veel regisseurs en scenario-schrijvers. In veel films wordt deze stoornis gebruikt als een soort plot-twist. Dan blijkt bijvoorbeeld dat de sullige hoofdpersoon en de gewelddadige anarchist toch één persoon zijn (Fightclub), of dat de film zich geheel af heeft gespeeld in iemands hoofd (Identity). Er is zelfs een komedie over gemaakt, met Jim Carrey als hysterische, gewelddadige en onvoorspelbare politieagent (Me, Myself & Irene). Deze stoornis spreekt blijkbaar ontzettend tot onze verbeelding, waarschijnlijk omdat er nog zo weinig over bekend is.

Dissociatieve identiteitsstoornis en geweld

Het is wel opvallend dat de films vaak een gewelddadig verhaal hebben. De hoofdpersoonlijkheid ervaart een gebrek aan controle en dit wordt als gevaarlijk geïnterpreteerd door scenario schrijvers en regisseurs. Dit is niet anders in de nieuwe film Split, waar de hoofdpersoon maar liefst 24 persoonlijkheden heeft. In de trailer is te zien dat hij drie meisjes ontvoerd en iets verschrikkelijks met ze van plan is. Zo wordt het idee gewekt dat mensen met DIS tot de meest verschrikkelijke dingen in staat zijn, en zich er vervolgens niets van herinneren. Echter zijn mensen met DIS niet meer gewelddadig dan mensen zonder deze stoornis. Het is dus belangrijk om tijdens het kijken van films over DIS goed in je achterhoofd te houden dat het niet een juist en representatief beeld is van mensen met een dissociatieve identiteitsstoornis.