“In order to burnout, a person needs to have been on fire at one time.’‘ Eens las ik deze quote van Pines en Aronson (1988) uit het boek Career Burnout en het intrigeerde mij. Is dat zo? Zijn werknemers die nu een burnout hebben ook degenen die in het verleden bevlogen en fluitend naar hun werk fietsten?

Werkhouding

Het lijkt mij wel dat iemand een zekere passie voor het werk moet hebben gehad. Het is niet de collega met de laisser fare houding die slechts wacht op zijn volgende salaris, die een burnout krijgt. Maar de collega die helemaal opgaat in zijn werk en zichzelf bijna niet van zijn computer kan losmaken, omdat hij in een flow zit. Die jou niet hoort, omdat hij helemaal opgaat in zijn taak. De tijd lijkt voorbij te vliegen voor deze mensen, de bevlogen werknemers. Die andere collega’s ook ‘aansteken’ en enthousiast maken door hun bevlogenheid over hun onderwerp. De bevlogen medewerker weet heus van ophouden en heeft ook nog oog voor zijn privé leven. Maar hij vindt zijn werk oprecht interessant. Hij houdt van zijn werk.

Wat houdt bevlogenheid in?

Wereldwijd gezien is slechts 11% van de werknemers engaged (bevlogen), 62% geeft aan not engaged (niet bevlogen) te zijn en 27% is zelfs actively disengaged (actief niet bevlogen). Dit geeft aan dat het overgrote deel van de werknemers weinig motivatie heeft op het werk. Dit zorgt voor een sterk verminderde productiviteit binnen organisaties, zoals blijkt uit een studie onder 12 landen door onderzoeksbureau Gallup.
Bevlogenheid houdt in dat een werknemer in een positieve toestand verkeerd en dit kan worden samengevat in drie hoofdkenmerken: vitaliteit (energieke houding), toewijding (enthousiasme, doorzettingsvermogen) en absorptie (opgaan in het werk).

Hoe meet je bevlogenheid?

Bevlogenheid wordt veelal gemeten door de Utrechtse Bevlogenheidsschaal (UBES). Enkele voorbeelden van de vragen die via deze vragenlijst gesteld worden: ‘Als ik aan het werk ben, dan kan ik heel lang doorgaan’, voor wat betreft de schaal vitaliteit. ‘Ik ben enthousiast over mijn baan’, wat betreft de schaal toewijding en ‘Als ik aan het werk ben vergeet ik alle andere dingen om mij heen’, wat betreft de absorptieschaal.

Hoe herken je een bevlogen medewerker?

Een bevlogen medewerker kan je herkennen aan de volgende kenmerken:
– De werknemer is energiek met haar werkzaamheden bezig
– De werknemer voelt zich betrokken bij de organisatie en haar werkzaamheden
– De werknemer lijkt helemaal op te gaan in zijn werkzaamheden
– De werknemer ervaart een hoge persoonlijke effectiviteit

Wat houdt burnout in?

“Eén op de 7 werkende Nederlanders heeft last van burnout klachten”, zoals bleek uit het programma ‘Sophie in de mentale kreukels’. Burnout houdt in dat een werknemer emotionele uitputting ervaart, depersonalisatie (cynisme) heeft en zich niet competent genoeg voelt om zijn werkzaamheden te verrichten. Hiervan heeft dus één op de zeven collega’s last.

Burnout wordt veelal gemeten door de Maslach Burnout Inventory (MBI). In Nederland is de MBI vertaald en omgezet in de Utrechtse Burnout Schaal (UBOS). Enkele voorbeelden van de vragen die via deze vragenlijst gesteld worden zijn: ‘Ik voel me mentaal uitgeput door mijn werk’, voor wat betreft de schaal emotionele uitputting en ‘Ik heb het idee dat ik onverschilliger ben geworden tegenover mensen sinds ik deze baan heb’, wat betreft de dimensie depersonalisatie/ cynisme en ‘Ik weet de problemen van mijn patiënten/ cliënten adequaat op te lossen’, wat betreft de schaal competentie.

Hoe herken je een medewerker met een burnout?

Een medewerker die een burnout heeft of daarop af stevent kun je herkennen aan de volgende punten:
– De werknemer is uitgeput, hij voelt zich opgebrand
– De werknemer heeft een onpersoonlijke, cynische houding
– De werknemer heeft het gevoel niet competent te zijn voor zijn werkzaamheden

Het burnout bevlogenheid continuüm

Burnout wordt door sommige onderzoekers gezien als het tegenovergestelde van bevlogenheid. Dus meetbaar op één en dezelfde schaal, als een soort continuüm waarbij aan het ene uiteinde bevlogenheid en aan het andere eind burnout staat. Je kunt dan bijvoorbeeld van een eens zeer bevlogen vervolgens in de richting van een burnout gaan.

Andere onderzoekers denken dat het om twee aparte begrippen gaat. Dan betreft het ook twee schalen in plaats van één en de twee begrippen vormen dan ook geen continuüm samen. Ze kunnen dan nog wel negatief samenhangen.  Maar los van het feit of de begrippen op één of twee schalen te meten zijn, en wel of niet een continuüm vormen, kan in het kort gezegd worden dat bevlogenheid wordt gezien als een positief fenomeen en burnout als een negatief verschijnsel. Daarom is het aan te raden te achterhalen hoe je het beste een burnout kan voorkomen en wat je kunt doen om bevlogenheid te bevorderen.

Burnout voorkomen

• Zeer stressvolle situaties op het werk verminderen
• Werknemers nieuwe coping skills leren, bijvoorbeeld door ontspanningsoefeningen, time management en assertiviteitstrainingen
• Werkomgeving verbeteren, bijvoorbeeld door trainingsmogelijkheden aan te bieden

Bevlogenheid bevorderen

• Voldoende hulpbronnen, bijvoorbeeld door steun collega’s en leidinggevenden en de persoonlijke effectiviteit te vergoten
• Meer autonomie onder werknemers
•  Betekenisvol werk
• Goede person-job fit, ofwel een goede aansluiting persoon en werk
• Voldoende ontwikkelingsmogelijkheden voor de werknemer
• Werkomgeving verbeteren, bijvoorbeeld door trainingsmogelijkheden aan te bieden

Bronnen
1. Gallup (2014). State of the global workplace. Employee engagement insights for business leaders worldwide. Geraadpleegd op 9 april 2017, van www.gallup.com
2. Hilbrand, Sophie. (Presentatrice). (2017, 4 april). Sophie in de mentale kreukels. [TV programma]. In P. Castelijn en B. van Zeggeren (producent). Sophie in de mentale kreukels. Amsterdam, Nederland: NPO 3.
3. Maslach C., Leiter M. P. 1997. The truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. San Francisco: Jossey-Bass.
4. Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual review of psychology, 52(1), 397-422.
5. Pines, A., & Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. Free press.
6. Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2003). The Utrecht work engagement scale (UWES): Test manual. Utrecht: Utrecht University.
7. Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Bevlogenheid: Een begrip gemeten. Gedrag en Organisatie, 17, 89-112. Verkregen van http://www.arnoldbakker.com
8. Schaufeli, W. B., & van Dierendonck, D. (2000). UBOS Utrechtse Burnout Schaal: Handleiding. Swets Test Publishers.