Wanneer je hoort over een ooggetuige, denk je al snel aan een rij verdachten die naast elkaar staan met een nummertje. De ooggetuige staat achter een eenrichtingsspiegel en wordt gevraagd om de dader aan te wijzen. Een simpele formule, nietwaar?

Hm, toch niet. Vóór de tijd van nummerherkenning op je telefoon kon je al raden wie je belde bij het horen van “hallo, met…”. Daar belt je oma weer om te controleren of je wel genoeg eet. Bekende stemmen zijn gemakkelijker te herkennen dan onbekende stemmen. Dan begrijp je misschien ook dat het iets ingewikkelder wordt wanneer een getuige niets heeft gezien en enkel de misdadiger heeft gehoord. Kan iemand een onbekende stem herkennen wanneer zij deze voor de tweede keer hoort?

In welke situatie spreek je van een oorgetuige?

Het komt niet vaak voor, maar het kan zijn dat een getuige en/of het slachtoffer de misdadiger niet ziet, maar alleen hoort. Laten we even de open deur intrappen – de betreffende getuige is blind. Nu we dat uit de weg hebben, denk dan eens terug aan de film Taken. Voormalig CIA-agent Bryan laat zijn dochter Kim zich verschuilen onder haar bed wanneer onbekende mannen het huis binnendringen. Terwijl Kim met haar vader aan de telefoon is, moet zij hem zo veel mogelijk informatie geven totdat de mannen haar kamer binnenvallen. Het zal geen verrassing zijn: Kim wordt ontvoerd. Later in de film herkent Bryan de ontvoerder van zijn dochter aan de hand van de stem die hij door de telefoon hoorde. Kortom, op het moment dat Kim onder het bed verscholen lag, was zij een oorgetuige en haar vader ook.

Een politie line-up van stemmen

Stemmen naast elkaar horen, zoals je bij ooggetuigen de verdachten naast elkaar ziet, is niet zo handig. Je zou de stemmen door elkaar heen horen alsof er een gezellig feestje gaande is. Hoe moet je dan een dader gaan aanwijzen? Haast onmogelijk. Gelukkig is daar een oplossing voor! Bij een line-up van stemmen krijg je een aantal stemmen achter elkaar te horen. Één voor één dus. Bij elke stem geef je dan aan of je de stem van de dader herkent. Kom maar op met die line-ups!

Ho! Wacht even! We bevinden ons nog op onbekend terrein. Er is helaas nog niet veel onderzoek gedaan naar oorgetuigen. We weten dus ook nog niet zeker of een oorgetuige betrouwbaar is. Er zijn veel factoren die het herkennen van een stem kunnen beïnvloeden. Tijdens mijn onderzoek ben ik zelfs nog iets onverwachts tegengekomen.

Mijn proefpersonen kregen in een donkere ruimte een audiofragment te horen van een buskaping. Het geluid klonk op een dusdanige manier door hun hoofdtelefoon dat het leek alsof ze er zelf bij waren. Vervolgens presenteerde ik hen een line-up van stemmen waarbij zij op de computer per stemgeluid aangaven of zij de stem herkenden van de dader. Terwijl ik mijn proefpersonen de line-up presenteerde, meette ik ook hun oogactiviteit die mij meer vertelde over hun onderbewustzijn. Wat bleek? Hun bewustzijn zei telkens bij de stem van de dader: “Nee, dit is hem niet.” En hun onderbewustzijn schreeuwde: “Ja, dat is hem!”. Pff, ingewikkeld. Het lijkt erop dat je bewust niet een voor jou onbekende stem kan herkennen wanneer je hem nog eens hoort. Maar onbewust herken je hem wel…

Dus liever een ooggetuige dan een oorgetuige

Hoewel er nog niet veel bekend is over oorgetuigen, is het wel ontzettend belangrijk om hier meer over te weten te komen. Denk bijvoorbeeld maar aan die open deur die we aan het begin hadden ingetrapt. Mocht je willen testen of jij onbekende stemmen kan herkennen, denk dan eens terug aan dit artikel wanneer je meermaals de klantenservice moet bellen… Succes!