Twintig jonge vrouwen die om het hart van een vrijgezelle man strijden. Dat is het uitgangspunt van het realityprogramma De Bachelor. Door sommige kijkers wordt al snel beweerd dat het programma gescript is. Uiteraard is het goed mogelijk dat het een en ander wordt gestuurd door de programmamakers. Het blijft immers televisie. Toch is het niet ondenkbaar dat veel van het gedrag dat de vrouwen in De Bachelor vertonen, authentiek is. Er zijn psychologische theorieën die het – soms bijzondere – gedrag van de deelnemers kunnen verklaren.

Vakantie(be)stemming

Een stralende zon, wuivende palmbomen en een azuurblauwe zee. Alleen al het lezen van deze woorden kan mensen in vervoering brengen. Het is dan ook geen toeval dat De Bachelor steevast plaatsvindt in landen als Spanje en Zuid-Afrika. De programmamakers weten precies hoe ze de deelnemers in de stemming voor romantiek kunnen brengen.


Niet alleen het vakantieoord op zich, maar ook het vakantiegevoel speelt een belangrijke rol in De Bachelor. Gedurende een vakantie voelen mensen zich meer ontspannen, omdat ze breken met de routines van het dagelijks leven. Ook de dames in het programma zetten hun gebruikelijke dagelijkse activiteiten tijdelijk aan de kant. Ze hoeven zich even geen zorgen te maken over hun werk of het huishouden. In De Bachelor is hun enige zorg de vrijgezelle man en hun enige verplichting er mooi uitzien.

Isolement

Naarmate het programma vordert, komen de deelnemers in een soort vacuüm terecht. Ze mogen de villa niet zomaar verlaten en hebben geen contact met het thuisfront. Zo raken ze steeds meer afgezonderd van de buitenwereld.

Waar de deelnemers normaliter feedback kunnen verwachten van hun vrienden, staan ze er nu alleen voor met hun liefdesperikelen. Er is dus niemand in de buurt die je probeert tegen te houden wanneer je een met ‘mama’ bedrukte koffiemok cadeau wilt doen aan een vrijgezelle man.  

Hoewel er soms vriendschap lijkt te ontstaan tussen de vrouwen, blijven ze concurrenten. Advies van deze nieuwe vriendinnen hoor je dus wel met een korreltje zout te nemen.  

Mate copying

Wat vind jij eigenlijk van hem?,’ en ‘Hoe was hij op jullie date?,’ vragen de vrouwen elkaar onder het genot van een cocktail. Vanuit evolutiepsychologisch perspectief hebben deze vragen een doel. Vrouwen laten bij hun partnerkeuze de mening van andere vrouwen meewegen. Dit verschijnsel noemen we mate copying.    

Evolutionair gezien is het voor een vrouw gewoonweg riskanter om een liefdesrelatie aan te gaan. Zeker in tijden dat er geen anticonceptie bestond, stond ‘seks’ bij een vrouw haast synoniem voor ‘zwanger raken’. Derhalve is zij zorgvuldig in het kiezen van een partner. Door mate copying kan een vrouw een betere inschatting van een man maken.

Wanneer een deelnemer merkt dat de vrijgezel de interesse van de andere vrouwen trekt, gaat ze hem aantrekkelijker vinden. Voor een man die door zoveel vrouwen is goedgekeurd, wil zij wel strijden!  

Het principe van schaarste

Waarom gedragen de vrouwen zich alsof hij de enige man op aarde is? Dat is een vraag die bij veel kijkers door het hoofd spookt. Feitelijk is de vrijgezel ook gewoon de enige beschikbare man in hun nieuwe leefomgeving. Een sociaal psychologisch verschijnsel dat dan optreedt, is het principe van de schaarste. Dit principe houdt in dat mensen veel meer waarde gaan hechten aan een product, of in dit geval een man, als het schaars is. Vermoedelijk zou de vrijgezel de vrouwen niet direct opgevallen zijn in een drukke bar vol mannen. Omdat hij echter in het programma de enige man is, begint hij ineens enorm aantrekkelijk te lijken.

Opwinding

Een hoop camera’s op je neus, dates op onverwachte momenten en zenuwslopende rozenceremonies. Wat de vrouwen tijdens het tv-programma meemaken, zijn absoluut geen alledaagse dingen. Het is dan ook goed mogelijk dat hun spanningslevel hoger is dan normaal. Vervolgens kan het gebeuren dat ze hun opwinding niet toeschrijven aan de bijzondere omstandigheden, maar aan de aanwezigheid van de vrijgezelle man. Het fenomeen waarbij we onze opwinding aan de verkeerde oorzaak toeschrijven, heet misattribution of arousal.   

Conformisme

In elke groep bestaan er bepaalde opvattingen en gedragsregels. Mensen hebben de neiging om zich aan te passen aan die opvattingen en gedragingen. Dit noemen we conformiteitsdrang. Voor de groep vrouwen in De Bachelor is het de norm om alles in de strijd te gooien voor het veroveren van de vrijgezel. Een deelnemer die de vrijgezel niet zo aantrekkelijk vindt, zal zich hoogstwaarschijnlijk conformeren aan de rest van de deelnemers. Ook zij zal de vrijgezel voor zich proberen te winnen.  

Angst voor afwijzing

Elke week kijken we toe hoe de vrouwen met gespannen gezichten en knikkende knieën wachten tijdens de rozenceremonie. Zullen ze een roos of een afwijzing krijgen? Afgewezen worden is nooit leuk. Hersenonderzoek laat ons zien dat de pijn van afwijzing dezelfde delen van het brein activeert als fysieke pijn. Afgewezen worden op de nationale televisie is ongetwijfeld nog vervelender. In deze situatie speelt schaamte een nog grotere rol. Derhalve wringen de vrouwen zich in allerlei bochten om een afwijzing te voorkomen. 

Referenties
Howarth Springer, S. (2012). Marriage, for Equals: The Successful Joint (Ad)Ventures of Well-Educated Couples. Indianapolis, IN: Dog Ear.

Swanson, A. (2016, 14 maart). Why people act so strangely on ‘The Bachelor’. Geraadpleegd van http://www.chicagotribune.com/lifestyles/health/ct-science-of-the-bachelor-20160314-story.html