Het boek ‘The Biology of Desire, why addiction is not a disease’ is grofweg onder te verdelen in vier delen: deel 1 is een uitleg over de werking van het brein met betrekking tot verslaving, deel 2 zijn de ervaringsverhalen van de verslaafden, deel 3 gaat over de terugkoppeling tussen de concepten die in deel 1 behandeld zijn en over hoe deze terug zijn te zien in de ervaringsverhalen van de verslaafden en deel 4 gaat over hoe verslaafden hun verslaving overwinnen.
Schrijver Marc Lewis is een neurowetenschapper en een professor in het vakgebied van de ontwikkelingspsychologie. Hij heeft 20 jaar gewerkt aan de universiteit van Toronto, maar is momenteel werkzaam aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Naast zijn hoogleraarschap is Marc Lewis ook spreker op congressen en schrijft hij blogs over verslavingen.

Hoe werkt verslaving in het brein?

Er zijn diverse modellen met de uitleg hoe verslaving werkt in het brein, zoals het disease model of het control model. Marc Lewis merkt in zijn boek echter op dat deze modellen niet goed toepasbaar zijn, omdat ze verslaving zien als een hersenziekte. Doordat het als een ziekte wordt gezien, wordt er gezocht naar een oplossing in bijvoorbeeld de vorm van medicijnen. Medicijnen kunnen een verslaafde tijdelijk vermindering geven van zijn/haar afkickverschijnselen, maar het is geen oplossing om af te kicken. Doordat er geen oplossing voor beschikbaar is volgens het disease -en control model, wordt een verslaving gezien als een chronische ziekte zonder zicht op genezing. Marc Lewis ziet verslaving vanuit een andere invalshoek: als een interactie tussen omgeving en de hersenen. Mensen ervaren in hun leven goede en slechte tijden. Hoe men op deze tijden reageert, wordt geregistreerd en vastgelegd in je brein. Hierdoor ontwikkel je bepaalde gedragingen als reactie op bepaalde gebeurtenissen. Een voorbeeld is wanneer je bijvoorbeeld vaak met negatieve gebeurtenissen te maken hebt in je leven en je hebt jezelf aangeleerd om daarop te reageren door wiet te roken. Door deze interactie maakt jouw brein de volgende koppeling: met een negatieve gebeurtenis ga ik om door wiet te roken. Hoe vaker je deze relatie bevestigt, hoe sterker de neurale band tussen bepaalde zenuwcellen wordt en hoe vaker en makkelijker je dit gedrag gaat vertonen. Dit is de basis van een verslaving.

De ervaringsverhalen

In het boek the Biology of Desire, schetst Marc Lewis het verhaal van 5 verslaafden met ieder een andere verslaving. Zo komen we Natalie tegen met een drugsverslaving, Brian met een methamfetamine verslaving, Donna met een verslaving aan pillen, Johnny met een alcoholverslaving en Alice met een eetstoornis. In alle verhalen laat het boek zien hoe de verslaving ontstaat, hoe de verslaving erger wordt totdat het niet meer onder controle is van de verslaafde en welke triggers er zijn voor elke verslaafde. Ook laat het zien hoe de interactie is tussen de omgeving en de hersenen.

De terugkoppeling tussen concepten en de ervaringsverhalen van de verslaafden

Ook laat Lewis zien hoe de concepten die hij eerder uitgelegd heeft, terugkomen in de ervaringsverhalen van de verslaafden. Hij laat bijvoorbeeld zien wat de weg naar de verslaving is, welke momenten bepalend waren voor het ontwikkelen van de verslaving, maar ook hoe de verslaafde gaandeweg zijn controle verliest en totaal geobsedeerd raakt door zijn verslaving. Ik vond dit stuk van het boek het meest krachtig en duidelijk, omdat je hier ziet hoe de verslaving in het brein ontstaat en steeds sterker wordt in het brein, maar ook welke gedragingen de verslaafde gaat vertonen. In dit stuk wordt de interactie tussen hersenen en omgeving goed duidelijk.

Het afkicken van de verslaving

Volgens Lewis is het afkicken van een verslaving een lange, zware weg met veel vallen en opstaan. De basis voor het afkicken is dat de verslaafde echt zelf wil afkicken en dat er nieuwe neurale netwerken worden gecreëerd in het brein. Het ontstaan van nieuwe neurale netwerken houdt in dat de verslaafde, en dus ook het brein, leert om op een andere manier met bepaalde gebeurtenissen/emoties/gedachten e.d. om te gaan. Als we terugkomen op het eerdere voorbeeld van een negatieve gebeurtenis meemaken en dan grijpen naar wiet, moet het neurale netwerk tussen negatieve gebeurtenis en wiet veranderd worden. Het beste is om dit te vervangen door iets wat de verslaafde zelf fijn vindt. Als de verslaafde aangeeft tekenen leuk te vinden, kan de therapeut de verslaafde, en dus het brein, aanleren om bij een negatieve gebeurtenis geen wiet te gebruiken, maar te gaan tekenen.

Oordeel over het boek

Ik vond het boek goed leesbaar en het is fijn dat de schrijver zowel de wetenschappelijke kennis als de praktijkkennis aan elkaar koppelt. Hierdoor krijg je als lezer een goed overzicht van wat er precies gebeurt in het brein en hoe dat kan leiden tot bepaalde gedragingen van een verslaafde. Daarnaast vind ik het ook erg goed dat Marc Lewis in het boek de bestaande modellen over verslavingen en de behandelingsvormen voor verslaafden uitdaagt. Dit zorgt ervoor dat jij als lezer uitgedaagd wordt om na te denken en na te gaan of jij het eens bent met zijn visie en argumentatie of niet.