Ze fietst de route elke dag. Zoals zoveel scholieren uit het dorp waar ze woont. Bij de oversteekplaats aan de rand van de stad wacht ze tot het verkeerslicht voor haar op groen springt. Ondertussen rijdt een auto door rood, de bebouwde kom in. Als het voor haar groen is, fietst ze de weg op. Ze maakt echter geen schijn van kans tegen deze auto die met hoge snelheid op haar af komt. De veertienjarige Iris overlijdt ter plekke.

Sinds kort staat er een monument op de plaats van dit tragische ongeluk. Bermmonumenten zie je helaas steeds vaker. Het zijn gedenktekens langs de weg voor een ter plekke omgekomen verkeersslachtoffer. Vaak wordt zo’n gedenkteken geplaatst door nabestaanden en vrienden van het slachtoffer. Het oudst bekende gedenkteken in Nederland staat in de berm van de Molenweg in Olst. Er staat alleen een datum op: 5 mei 1875. Hier viel Jonkheer Eduard Jan Teding van Berkhout van zijn paard en overleed.

Fasen van rouw

Er zijn mensen die bij zo’n monument samen komen om een dierbare te herdenken of om er zelfs openlijk te rouwen. Volgens de psychiater Elisabeth Kübler-Ross zijn er vijf fasen van rouw die mensen geheel of gedeeltelijk doorlopen om na het overlijden van een dierbare weer verder te kunnen met hun leven. Rouwen is bij iedereen anders. Het is dus niet automatisch zo dat je alle fasen doorloopt of even lang in een fase zit. Ook de volgorde kan per persoon verschillen.

Ontkenning ‘Dit gebeurt niet bij mij’

Dit is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. Het is een bewuste of onbewuste weigering van je brein om de verschrikkelijke realiteit onder ogen te zien. De zelfbescherming bepaalt in welk tempo je jouw verdriet toelaat..

Boosheid ‘Waarom overkomt mij dit?’

De verschrikkelijke realiteit dringt door en iemand kan in deze fase erg boos worden. Boos op politie, behandelend artsen of zelfs op de overledene en de omgeving. De rouwende is moeilijk te benaderen en kan door de omgeving als onredelijk worden gezien. Onder deze boosheid ligt echter veel pijn.

Marchanderen (‘Ik beloof dat ik een beter persoon wordt als..’)

In deze fase komt het besef dat verdriet en woede je niet verder brengen. De rouwende gaat het gevecht aan, onderhandelen of doelen stellen. Op deze manier wordt er geprobeerd het verlies te verwerken.

Verdriet en depressie ‘Ik geef het op’

Wanneer men de verschrikkelijke realiteit begint te accepteren, ontstaan gevoelens van verdriet, onzekerheid, angst en spijt. Verliezen uit het verleden kunnen zich ook aandienen. De persoon kan zich machteloos gaan voelen. Je kan niets veranderen aan wat er is gebeurd. Het verdriet en andere gevoelens worden intenser. Je kan in een depressie komen.

Accepteren ‘Ik ga verder met mijn leven’

In deze fase zal je moeten leren om – met vallen en opstaan – je leven op te pakken en in te richten zonder je dierbare.

Levenslessen

Rouwspecialist Manu Keirse – schrijver van het boek ‘Helpen bij verlies en verdriet’ – gelooft niet meer in rouwverwerking. Volgens hem is een groot verlies accepteren onmogelijk. Zo geeft hij onder meer in een interview met Trouw aan (25 juni 2017) dat je niet over het verlies van een kind heen komt. Je blijft dan ouder van een gestorven kind. Je leert leven met het verlies, maar dat is iets anders dan verwerken of aanvaarden. Het gemis gaat niet over. Dit klinkt allemaal weinig hoopvol. Gelukkig geeft Keirse ook aan dat dit allemaal niet betekent dat je niet gelukkig kunt zijn. In zijn leven heeft hij acht lessen geleerd waarbij hij ook een aantal zaken opmerkt over verlies en rouw. Deze kun je hier lezen.

Bermmonumenten kunnen dus als plaats dienen om te rouwen en dierbaren te herdenken. De moeder van Iris geeft aan dat het de laatste plek is waar Iris is geweest. Bij het bermmonument kunnen mensen stilstaan dat ze daar is overleden. Haar moeder vindt het een naar idee als mensen er gedachteloos voorbij rijden. Het monument dient op deze manier ook als een soort waarschuwing; dat je je bewust moet zijn van het feit dat deze dingen gebeuren. Misschien kan het zelfs ervoor zorgen dat mensen hun rijgedrag aanpassen.

Het monument is iets zichtbaars van Iris. Het hart heeft Iris ooit zelf getekend en is gebruikt als basis. Haar naam staat er zoals ze ‘m zelf ooit schreef.

De plaats van het ongeluk blijft een pijnlijke plek. Haar moeder wil echter niet dat vergeten wordt wat daar is gebeurd en dat daarmee ook Iris vergeten zou worden. 

Bronnen:
https://www.wietroostmij.nl/blog/vijf-rouwfases-herken-jij-ze
http://www.kublerrossvlaanderen.be/?item=1_de_vijf_fasen_van_rouw
https://www.wietroostmij.nl/blog/8-levenslessen-van-rouwspecialist-manu-keirse
https://www.trouw.nl/samenleving/de-levenslessen-van-psycholoog-manu-keirse-luisteren-is-verdraaid-moeilijk-~a03cea93/
https://nl.wikipedia.org/wiki/Bermmonument