‘Van hard werken is nog nooit iemand dood gegaan.’ Dit credo staat de laatste jaren toch echt op losse schroeven. Hard werken gaat vaak gepaard met werkstress, wat beroepsziekte nummer één is. Je hoort niet voor niets dat zo veel mensen een burn-out hebben. Om hier aandacht aan te besteden, wordt in de week van 12 tot en met 15 november 2018 voor de vijfde keer ‘de week van de werkstress’ georganiseerd. Dit jaar vooral gericht op preventie en werkplezier.

Oorzaken van werkstress

Als je weet wat oorzaken zijn van werkstress, kun je er mogelijk iets aan veranderen en het zelfs voorkomen. Paul Wilson noemt in zijn boek ‘Rust op het werk’ de volgende oorzaken:

1) Tijd
Tijd is geld. Zoveel te doen, zo weinig tijd. Deadlines. Veel informatiestromen. Je kent het vast wel. Het concept van tijd is echter een abstract begrip. Het is niet de schuld van de tijd zelf, maar van onze eigen houding ten opzichte van tijd, onze perceptie van tijd. Ons eigen hoofd creëert dus tijdsdruk en niet de klok zelf.

Veel mensen noemen als hoofdoorzaak van stress, naast tijd, een grote werkdruk. Toegenomen productiviteitseisen hebben er inderdaad toe geleid dat mensen harder moeten werken. Dus ja, er is een toegenomen werkdruk, maar in net zoveel gevallen is de perceptie dat we overwerkt zijn net zo problematisch als de werkelijkheid. Tot slot zijn er veel mensen die uitstelgedrag vertonen. Hierbij wordt tijd verkeerd gebruikt. Vaak zijn dit zaken die we met minder plezier doen, waardoor al die vervelende dingen zich ophopen. Als je zaken uitstelt, leveren ze alleen maar meer druk op.

2) Zeggenschap
Gebrek aan zeggenschap zou één van de belangrijkste stressfactoren op het werk zijn. Hoe minder zeggenschap (lees: controle) op werk en de wereld, hoe groter de kans op gevoelens van stress, angst, onrust of boosheid. Het enige waar we een zekere controle over kunnen hebben, is ons eigen leven. Onze handelingen, houding en onze percepties. Als we hier orde in brengen, zullen we verrast worden over de mate van controle die we voor ons gevoel kunnen hebben.

3) Het ik
Verreweg de grootste oorzaak van disharmonie op het werk is niet tijd of gebrek aan zeggenschap. We zijn het zelf. De manier waarop we denken. Het type persoonlijkheid dat we hebben. De dingen waarin we geloven. Hoe we redeneren. Wat er in ons hoofd zit. Zo zijn er veel piekeraars en is er een heel scala aan persoonlijkheidstypes die door hun opmaak gevoelig zijn voor de problemen van negatieve stress.

4) Sociale factoren
Hierbij kun je denken aan concurrentie dat in haar aard stressvol is; zo willen we bijvoorbeeld liever niet vergeleken worden met anderen. Daarnaast kunnen we gevoelens van afgunst hebben ten opzichte van een collega. Verder kan boosheid stress verergeren, omdat de natuurlijke reacties (wegrennen of aanvallen) niet gepast zijn in onze werkomgeving. Tot slot heb je nog relaties die niets met het werk te maken hebben, familie, vrienden en (mogelijke) geliefden, maar die wel stress op het werk veroorzaken.

5) Verandering
Als je niet van verandering houdt, kun je onzeker en gespannen raken. Je wordt dan verblind door het vooruitzicht van verlies of mislukking. Verandering is echter niet te stoppen en levert ook talloze voordelen op. Laat het dan ook in je voordeel werken. Misschien is dit zelfs het moment om aan verandering van carrièrerichting te denken…

6) Fysieke factoren
In het verleden speelden deze factoren een veel grotere rol dan nu. Dat had vooral te maken met bepaalde omgevingsfactoren waarin werd gewerkt: in kou, hitte, duisternis, vochtigheid, onveilige arbeidsomstandigheden, droogte en natheid. De werkomgeving van vandaag kan net zo stressvol zijn, maar is lichamelijk minder bedreigend. In sommige beroepen zijn er nog extreme omgevingsfactoren, zoals bij duiken of de brandweer, maar ook bij het werken met veel lawaai of gevaarlijke stoffen. Bekende vormen van fysieke stress zijn echter alledaagser zoals de gehele dag achter de computer zitten of aan een lopende band staan als productiemedewerker. Dit kan slopende effecten hebben.

7) Levensgewoonten
Als je veel rookt, drinkt, laat naar bed gaat, niet aan lichaamsbeweging doet, ruzie met je partner hebt, niet genoeg slaapt of andere slechte gewoonten hebt, zul je waarschijnlijk gevoeliger zijn voor de emotionele- en fysieke stressfactoren op het werk.

Karoshi

Werkstress wordt dus vaak veroorzaakt door een combinatie van bovengenoemde factoren. Het kan zijn dat je veel meer werk op je bordje hebt gekregen of dat er thuis van alles speelt waardoor werk moeilijker te combineren is. Het kan ook zijn dat je niet (meer) op de juiste werkplek zit en dat een andere baan/functie je weer in je kracht zet. Wat het ook is, ga het gesprek aan met je leidinggevende. Of de oorzaak nu werkgerelateerd is of niet. Wacht niet tot het te laat is en je te maken krijgt met wat de Japanners noemen ‘Karoshi’: dood door overwerk.

Bronnen:
https://www.psyblog.nl/2013/06/13/werkdruk-werkstress-wat-is-het-en-wat-kun-je-er-aan-doen/
http://www.duurzameinzetbaarheid.nl/weekvandewerkstress
Rust op het Werk. Paul Wilson. 2000. De Arbeiderspers, Amsterdam.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Karoshi