Misschien leven we hedendaags wel in de meest politiek versplinterde samenleving ooit. We voelen ons fundamenteel anders dan de politieke tegenstander. In het nieuws horen we vaak dat polarisatie heftiger is dan eens gekend. Als we allemaal zo anders zijn, waar verschillen we dan in? Zouden we aan de hand van het befaamde persoonlijkheidsmodel The Big Five hier een antwoord op kunnen geven? Kunnen we op basis van de persoonlijkheidspsychologie onze politieke voorkeur verklaren?

The Big Five

Om dit nader te verklaren, geef ik eerst wat duidelijkheid over The Big Five. Dit is het beroemde model waar we aan de hand van vijf persoonlijkheidstrekken mensen in verschillende categorieën indelen. Op dit model berust de basis van heel de persoonlijkheidspsychologie. Er zijn zoals gezegd vijf unieke trekken, openheid, consciëntieusheid, extraversie, altruïsme en neuroticisme, beter bekend onder de afkorting OCEAN. In deze blog richt ik me nader tot consciëntieusheid, ook wel gewetensvol genoemd. In een persoonlijkheidstest worden mensen getest op hun resultaatgerichtheid bij een hoge score hierin ben je ‘meer’ consciëntieus. Een facet wat voor deze trek kenmerkend is, is onder andere ordelijkheid. Mensen die erg consciëntieus zijn, zullen per definitie ook ordelijker zijn.

Persoonlijkheidstrekken en politieke voorkeur

Na de ontwikkeling van het Big Five model zijn we de afgelopen dertig jaar enorm opgeschoten op het gebied van onderzoek naar persoonlijkheidstrekken. Zo ook hebben onderzoekers gekeken of we in groepen de ene persoonlijkheidstrek meer vinden dan in een andere groepen. Zo is ook politieke voorkeur bekeken en wat erg duidelijk naar voren is gekomen, is dat rechts conservatieve politieke volgelingen meer de trek consciëntieusheid vertonen dan links liberaal georiënteerde. Waar ze echter van een significant verschil spreken, is dus ordelijkheid. Ik zou aan de hand van wat voorbeelden uitleggen waar dit ook in blijkt in onze huidige en vroegere samenleving.

Grenzen…

Iets wat iedere verkiezingscampagne terugkomt en altijd actueel is, zijn grenzen. Grenzen om landen, begrippen en woorden. Houden we de grenzen open of sluiten we ze? Links liberale types zullen zeggen dat grenzen open moeten blijven, om zo een nieuwe stroom aan ideeën te kunnen faciliteren. Ze leggen zich niet graag vast aan een idee en willen ook niet worden ingekaderd door een begrip. Rechts conservatief wil natuurlijk het tegenovergestelde, zij zeggen het systeem is prima zoals het werkt: laten we het zo behouden en niet bedreigen met nieuwe ideeën. Rechts is namelijk ordelijk, grenzen aan dingen brengt orde, logisch dus dat open of geen grenzen haaks staat op wat rechts wil.

Consciëntieusheid

Een ander voorbeeld uit het verleden laat ons hetzelfde zien. Een ietwat extreem of bizar voorbeeld, maar niet minder waar, is Nazi Duitsland. Nazi’s waren extreem ordelijk, zij waren degene die doorhadden dat wanneer we alles ordenen en duidelijk maken we efficiënter zijn. Dit begon in fabrieken, maar sloeg al gauw door in de zorg waar het escaleerde tot wat we helaas allemaal weten. Misschien enigszins unieke beelden zijn de Nazi Rally’s hier stonden politieke volgelingen in perfecte vierkanten uitgelijnd, iets wat ook weer voortvloeide uit die ordelijkheid mogelijk. Wil ik hiermee zeggen dat rechts georiënteerde mensen of degene die hoog scoren in consciëntieusheid bij wijze al een vreselijk persoon zijn? Nee dat wil ik zeker niet, sterker nog, consciëntieusheid is na intelligentie de beste voorspeller van succes op de lange termijn.

Luisteren en discussiëren

We kunnen dus tegenwoordig deels voorspellen op basis van persoonlijkheidstrekken waar jouw politieke voorkeur ligt. Dit kan met nog veel meer dingen: psychologie en biologie rijkt verder dan je denkt. Leven we tegenwoordig in de meest gepolariseerde samenleving ooit? Misschien wel, maar door te luisteren naar elkaar en open te staan voor elkaars ideeën zijn we er tot nu toe altijd als maatschappij uitgekomen. Soms moet je de samenleving maar zien als een bedrijf en dat bedrijf komt een probleem tegen. De ene keer moeten we een nieuwe oplossing verzinnen voor een nieuw probleem, de andere keer kunnen we een oude oplossing gebruiken, omdat we het al eerder zo hebben gedaan en dat was uitstekend bevallen. Je komt er alleen achter wat je moet doen door met elkaar te discussiëren, dus blijf dit ook lekker doen.

Bronnen:
Krieger, F., Becker, N., Greiff, S., & Spinath, F. M. (2019). Big-Five personality and political orientation: Results from four panel studies with representative German samples. Journal of Research in Personality, 80, 78–83.
https://doi.org/10.1016/j.jrp.2019.04.012
Blickle, G., Meurs, J. A., Zettler, I., Solga, J., Noethen, D., Kramer, J., & Ferris, G. R. (2008). Personality, political skill, and job performance. Journal of Vocational Behavior, 72(3), 377–387. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2007.11.008