Wanneer val ik door de mand, wanneer ziet iemand dat ik eigenlijk helemaal niet zo goed ben? Ik moet heel hard werken om te voorkomen dat iemand ontdekt dat ik het eigenlijk niet kan. Alles wat goed gaat komt door geluk of hulp van anderen. Soms heb ik het gevoel dat mijn succes in mijn leven of werk een foutje is. Ik vind het moeilijk om complimenten te krijgen, omdat ik denk dat iedereen zou kunnen wat ik doe.

Het imposter syndroom

Herkenbaar? Mensen die last hebben van het imposter syndroom (bedriegerssyndroom) hebben hardnekkige twijfels aan hun eigen kwaliteiten en zijn altijd bang ontmaskerd te worden. Uit onderzoek blijkt dat 70% van de vrouwen en 35% van de mannen er in meer of mindere mate last van heeft.  Bij de ene persoon leidt dit tot uitstellen, zichzelf saboteren en enorm twijfelen. Bij de ander leidt dit tot perfectionisme, steeds harder werken, overpresteren en alles onder controle willen houden. Niet alleen op de werkvloer, maar ook in sociale situaties komt het voor. Je hebt bijvoorbeeld het gevoel dat je niet aan de verwachtingen van je vrienden of geliefden kunt voldoen. Of dat je deze keer toevallig gezellig en grappig was op het feestje, maar dat je dat niet nog een keer kunt. Sommige mensen hebben er meer last van dan anderen, dat is een interactie van zowel persoonlijke eigenschappen als invloeden uit de omgeving. Mensen die weinig zelfvertrouwen hebben, vaak twijfelen aan zichzelf en perfectionistisch zijn, lopen een grotere kans op deze gevoelens en gedachten. Ook een prestatiegerichte opvoeding of maatschappij heeft invloed.

De hoge angst en spanning kan leiden tot lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn of buikpijn. Ook de mentale gezondheid kan eronder lijden: somberheid, schuld of schaamte kunnen het gevolg zijn van imposter gevoelens en gedachten. Daardoor kunnen prestaties verminderen, maar het kan ook leiden tot klachten als burn-out en depressie. Op het gebied van loopbaan en werk kan men keuzes maken: solliciteren op banen onder je niveau of werkzaamheden kiezen waarbij de kans om door de mand te vallen heel klein is. Op sociaal vlak kunnen de sociale relaties lijden onder de vele uren die worden gewerkt. Als je in sociale situaties ook last hebt van deze gevoelens en gedachten kan het zijn dat je bepaalde situaties gaat vermijden.

Mensen met het imposter syndroom hebben de neiging om

… extra hard te werken om hun onzekerheden te verbergen en te voorkomen dat men ontdekt dat ze een bedrieger zijn. Ze worden workaholics die bijna geen tijd meer hebben voor hobby’s of sociale activiteiten.
… zich onecht te voelen doordat ze correcte en gewenste antwoorden geven waar ze zelf niet in geloven. Ze hebben het gevoeld at ze zich anders voordoen dan dat ze in werkelijkheid zijn.
… erg perfectionistisch te zijn en hoge eisen aan zichzelf te stellen, daarnaast piekeren ze veel over wat er gebeurt als het niet perfect is.
… van zichzelf te verwachten dat ze alles meteen de eerste keer goed kunnen of doen. Als ze meer tijd nodig hebben om iets te leren, voelen ze zich beschaamd. Door het vermijden van uitdagingen voelen ze zich minder oncomfortabel.
… geen hulp te vragen, want dat is in hun ogen een bewijs van falen, ze kunnen het immers niet zelf oplossen.
… ervan overtuigd te zijn dat ze nooit genoeg weten of kunnen en dat anderen ze daarom altijd zien als iemand die onervaren is en weinig kennis heeft.

Wat kun je doen om minder last te hebben van deze gevoelens en gedachten

Uitzoeken wat de onderliggende angst is en realiseren dat deze angst niet terecht is, helpt om je minder te laten leiden door deze angst. Hoewel het erg naar is in het begin kan het erg helpend zijn om actief te oefenen met deze angst door het bewust op te zoeken.

Je gedachten voeden de angst om te mislukken, niet aan de verwachtingen te voldoen, niet aardig gevonden of geaccepteerd te worden. Probeer eens kritisch naar je gedachten te kijken en te ontdekken in welke situaties je veel last hebt van deze gedachten. Als je je gedachten kunt herkennen, lukt het beter om je gedrag minder door deze gedachten te laten bepalen. Ook kan het helpend zijn om een lijstje met je successen en sterke kanten te maken of een complimentenboekje bij te houden. Dit kan ervoor zorgen dat het makkelijker is om op lastige momenten realistischer over jezelf te denken.