Relatietherapie is een psychologische discipline waar betrekkelijk weinig over bekend is. Je kunt geen master relatietherapie doen aan de universiteit en het is ook geen beroepskeuzeperspectief waar veel psychologen rekening mee houden. Daarom in dit artikel wat achtergrond over het beroep van relatietherapeut. Niet alleen vertel ik wat relatietherapie in kan houden, maar ik leg ook uit welke vooropleiding veel relatietherapeuten gedaan hebben.

Relatietherapie in de praktijk

John Gottman, een van de meest productieve onderzoekers op het gebied van relatietherapie, stelde dat de meeste stellen zes jaar te laat in relatietherapie komen. In de praktijk betekent dat over het algemeen dat het huwelijk meestal zo ongeveer op springen staat wanneer mensen in relatietherapie komen.

Het is als relatietherapeut aanlokkelijk om mensen te helpen bij het oplossen van hun ruzies. Uit onderzoek van dezelfde Gottman blijkt echter dat dit onvoldoende werkt. Als ruzies verholpen zijn, komen positieve emoties niet automatisch terug de relatie in stromen. Bovendien komen ruzies vaak op een later moment terug (wat we kunnen zien aan het feit dat veel stellen later nog eens in relatietherapie komen).

Daarom is het ook belangrijk om op een positieve manier aandacht aan de relatie te besteden. Door samen tijd door te brengen, je dromen met elkaar te delen en leuke dingen te doen kweek je een positieve emotie binnen relaties die ook helpt om de ruzies een beetje in toom te houden.

Wat doe je in relatietherapie?

Er zijn verschillende scholen binnen de relatietherapie, die allen een eigen aanpak hebben. Over het algemeen bestaat een sessie relatietherapie uit de volgende onderdelen:

• Vaststellen wat het probleem is
  Net als bij de diagnose van een depressie of angststoornis, wil je in relatietherapie ook enigszins begrijpen wat er speelt. Hierbij nemen we vaak vragenlijsten af om inzicht te krijgen hoe het gaat met de relatie en met de individuen binnen de relatie. Als iemand bijvoorbeeld depressief is of een alcoholprobleem heeft, zal dat de relatie negatief kunnen beïnvloeden.
• Conflicthantering
  Omdat de nood vaak hoog is op het moment dat mensen in relatietherapie komen, is het verstandig om eerst aandacht te besteden aan het conflict in de relatie. Beter naar elkaar luisteren, niet alleen hameren op je eigen standpunt en de ander respecteren helpt vaak enorm.
• Inzicht krijgen in behoeften
  Vooral binnen Emotionally Focussed Therapy wordt het belangrijk gevonden om inzicht te krijgen in de behoeften van beide partners. Vaak is het idee dat ruzies ontstaan omdat bepaalde emotionele behoeften onvoldoende bevredigd worden.
• Werken aan positiviteit
  Wanneer het stof van de ruzie gedaald is, kunnen stellen aandacht besteden aan het bestendigen van hun relaties. Veel stellen zijn elkaar kwijtgeraakt in een druk leven van carrière, kinderen opvoeden en andere verplichtingen. Gewoon wat tijd met elkaar doorbrengen en een goed gesprek voeren kan enorm helpen om weer wat verbinding te ervaren.

Relatietherapeut worden

Als je relatietherapeut wilt worden, kun je in principe gewoon een bord aan je deur spijkeren dat zegt dat je relatietherapeut bent. Het is geen beschermde titel en het is niet ondenkbaar dat je op deze manier nog wat cliënten kunt strikken. Het is echter de vraag of dit verstandig en ethisch is. Relatietherapie is een ingewikkelde discipline. Als je het goed wilt doen zijn er verschillende routes die je kunnen helpen om een betere therapeut te worden:

• De studie psychologie is de perfecte brede voorbereiding op het werk als relatietherapeut. Je zult een hoop leren dat je nooit meer gebruikt in relatietherapie, maar ook een hoop dat wel van pas komt.
• De opleiding systeemtherapie leidt je op tot een psycholoog die werkt binnen “systemen”. Een relatie is een systeem, maar een gezin of team op het werk bijvoorbeeld ook. Dit is een goede basis voor het werk als relatietherapeut en een waardevolle aanvulling op de studie psychologie. Denken in systemen is namelijk totaal anders dan je gewend bent in de studie psychologie.
• Seksuologie is ook een goede voorbereiding op het werk als relatietherapeut. Vooral als je stellen wilt helpen met problemen rondom hun seksleven.

Naast deze algemene opleidingen, is het de moeite waard om een “school” te kiezen van relatietherapie. Er zijn er verschillende die wetenschappelijk onderbouwd zijn:

• EFT is de meest bekende relatietherapie-school in Nederland. Deze is vooral populair geworden vanwege de populairwetenschappelijke boeken van Sue Johnson.
• De Gottman methode is voor een groot deel online te volgen en is een wat meer allround methode dan EFT. Hierin worden de inzichten uit EFT ook gebruikt.
• De Integrative Behavioral Couple Therapy is internationaal een goed onderzochte methode. Het is lastiger om hier een goede opleiding in te doen, maar je kunt je wel op verschillende plekken scholen als cognitief gedragstherapeut.

Waar werkt een relatietherapeut?

Het is belangrijk om te weten dat relatietherapie niet meer vergoed wordt door de zorgverzekering. In eerstelijnspraktijken werken over het algemeen dan ook geen relatietherapeuten. Er zijn in principe twee werkvelden waarin je als relatietherapeut aan het werk kunt gaan. Je kunt aan het werk binnen organisaties voor sociaal werk of jeugdzorg vanuit het oogpunt dat een goede relatie de problemen in een gezin kan verminderen. Houd er in dat geval wel rekening mee dat je waarschijnlijk ook gezinnen zult begeleiden, dus dat het handig is om affiniteit met het werken met kinderen en jongeren te hebben. Als je een wat meer ondernemende insteek hebt, kun je je ook je eigen praktijk als relatietherapeut beginnen. Als je goed bent is het ook best haalbaar om een goed lopende praktijk te krijgen, want er is veel vraag naar goede relatietherapie.

Dit gastartikel is geschreven door Robert Haringsma, vrijgevestigd relatietherapeut bij Haringsma & Lopez in Amsterdam.