Klinkt als een vraag waarvan je het antwoord wilt weten. Stel: deze zomer ben je van plan om zes weken door Australië te gaan rondtrekken samen met je partner. Alles is uitgestippeld, er kan niks misgaan, het enige obstakel wat nog overblijft is je werkgever. Jouw werkgever is namelijk een moeilijk geval. Op het moment is er te weinig personeel en in de zomermaanden is het erg druk; met geen mogelijkheid laat hij jou zes weken weggaan. Maar wat nou als er een manier is om je kansen te vergroten voor die langverwachte vakantie? Met een beetje bestuderen zou je menig mens om je vinger kunnen winden, blijkt uit verschillende studies die gebaseerd zijn op priming.

Wat is priming?

De definitie van het begrip priming luidt als volgt: ‘Het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema, kenmerk of concept verhogen’ (Aronson, Wilson, Akert, & Sommers, 2018, blz. 61). Dit lichten we duidelijker toe aan de hand van een voorbeeld. Bij een onderzoek werd aan twee verschillende groepen gevraagd om een stukje over ‘Donald’ te lezen en vervolgens te vertellen wat hun indruk van hem was (Aronson, Wilson, Akert, & Sommers, 2018). Het stukje over Donald was dubbelzinnig en kon je op zowel een positieve als negatieve manier interpreteren.

De eerste groep proefpersonen werd voorafgaand aan het lezen van het stukje over Donald, blootgesteld aan woorden als: ‘avontuurlijk’, ‘zelfvertrouwen’, ‘onafhankelijk’ en ‘volhardend’. Deze mensen hadden na het lezen een positieve indruk van hem gekregen. Hetzelfde gold voor de andere kant van de medaille, namelijk blootstelling aan woorden als: roekeloos, eigenwijs, afwezig en koppig. Je raadt het waarschijnlijk al, deze proefpersonen hadden achteraf een negatieve indruk van Donald gekregen.

Hieruit blijkt dus dat een recente ervaring (namelijk de blootstelling aan een aantal positief of negatief gerelateerde eigenschappen) ervoor zorgt dat de toegankelijkheid van een schema, kenmerk of concept verhoogt (namelijk dat de positieve of negatieve blootstelling wordt gekoppeld aan de indruk die ze van Donald krijgen na het lezen van zijn verhaal).

Ben ik hier ook weleens slachtoffer van?

Voor maatschappelijk belang wordt priming maar al te vaak gebruikt. Door mensen op een positieve manier te benaderen, zullen zij sneller geneigd zijn om aanwijzingen of regels op te volgen. Denk maar aan de overheid die wil dat automobilisten zich aan de maximumsnelheid houden, door een bord langs de weg te zetten die een smiley weergeeft bij een gewenste gemeten snelheid. Mensen associëren een smiley met een beloning en met iets positiefs, waardoor zij sneller geneigd zijn zich aan de maximumsnelheid te houden (Priming, z.d.).

Hoe krijg je nu die welverdiende vakantie?

We weten nu wat priming inhoudt, maar hoe pas je dit toe om jouw vakantie werkelijkheid te laten worden? Eigenlijk met niets minder dan een beetje wederkerigheid. Dat wordt ook wel het automatisch creëren van empathische reacties genoemd (Bargh, Chen, & Burrows, 1996). Wanneer je onder normale omstandigheden in de interactie met een andere persoon zijn of haar vriendelijkheid, eerlijkheid of woede waarneemt, zal hetzelfde soort gedrag als reactie waarschijnlijker gemaakt worden door alleen maar de ideomotorische functie, het onbewust produceren van empathische gedragsmatige en emotionele reacties (Bargh, Chen, & Burrows, 1996). Dus omdat ze die vriendelijkheid eerlijkheid en/of woede, simpel gezegd, onbewust bij een ander persoon hebben waargenomen of er onbewust aan denken, zullen ze dit ook gaan uitvoeren.

De volgende keer dat je op je werk komt, is het dus belangrijk om de beste versie van jezelf te laten zien, door middel van vriendelijkheid en begrip naar je werkgever toe. Denk aan een bedankje voor wat je allemaal hebt geleerd sinds je bij zijn bedrijf werkt of een compliment over zijn nieuwe Lexus. Het kan ook anders, je zou dagen van tevoren al op een subtiele manier het hele onderwerp vakantie kunnen voorleggen. Denk bijvoorbeeld aan je werkgever vragen naar zijn leukste vakantie ervaring of wat voor reizen hij nog wilt maken in de toekomst. Reageer vervolgens enthousiast en plak je eigen ambities daaraan vast. Op die manier wordt er onbewust bij jouw werkgever een schema aangewakkerd wat ook nog eens wordt geassocieerd met jouw enthousiaste verschijning. Je werkgever zal jouw positiviteit onbewust overnemen (Bargh, Chen, & Burrows, 1996). Als de tijd aanbreekt om te vragen of hij je zes weken kan missen, zou dit in jouw voordeel kunnen werken. Plant de zaadjes dus over een lange periode, wil je iets voor elkaar krijgen. Misschien kom je bij je collega’s over als een slijmbal, maar je zal iets over moeten hebben voor die welverdiende vakantie.

Bronnen
Aronson, E., Wilson, T. D., Akert, R. M., & Sommers, S. R. (2018). sociale psychologie, 9e editie.
Bargh, J. A., Chen, M., & Burrows, L. (1996). Automaticity of Social Baheavior: Direct Effects of Trait Construct and Stereotype Activation on Action.
Priming. (z.d.). zobegaafd. Opgehaald van https://www.zobegaafd.nl/priming/