Het eindeloze wachten is voorbij: je laat de basisschool achter je en je gaat eindelijk naar de middelbare school. Je stapt je nieuwe school binnen en ziet allemaal nieuwe gezichten. Je ruikt de verse broodjes uit de kantine en voelt je overladen door emoties. Je bent gelukkig, blij en voelt je trots. Totdat je een leeftijdsgenootje langs ziet lopen, die jou net iets te lang aankijkt. Je kijkt naar jouw lichaam in de reflectie van de ramen en denkt: waarom staart ze mij zo lang aan? Zie ik er gek uit? Ik ben volgens mij wel wat dikker dan zij is. Misschien moet ik vanmiddag mijn lunch maar overslaan. Ik wil er namelijk net zo slank uitzien als zij. Ik word er echt helemaal gek van dat ik mezelf zo vaak vergelijk met anderen, waarom doe ik dat dan ook? En wat voor invloed heeft dit op mijn zelfbeeld?
Zij krijgt meer likes
Dit voorbeeld is helaas ook de realiteit. Bijna een op de drie tienermeiden heeft namelijk een negatief beeld over haar eigen lichaam. Dat is gebleken uit recent onderzoek van Wells, Horwitz en Seetharaman (2021). Uit dit, en ook vele andere onderzoeken, blijkt dat een negatief zelfbeeld vaak ontwikkeld wordt door sociale vergelijking op sociale media. Sociale media zorgen ervoor dat je jezelf op elk moment van de dag kan vergelijken met anderen. Dit soort vergelijkingen kunnen leiden tot een negatief gevoel, bijvoorbeeld wanneer een klasgenoot meer likes heeft gekregen (Staal, 2016). In het wetenschappelijke artikel van Mueller, Pearson, Muller, Frank en Turner (2010), wordt de focus echter buiten de digitale wereld gelegd. Er wordt onderzocht wat voor invloed sociale vergelijking op school heeft op de gewichtsbeheersing van tienermeiden.
Lees hier voor andere oorzaken van een negatief zelfbeeld.
Beter dan een ander?
Bij sociale vergelijking vergelijken mensen hun prestaties, meningen en gevoelens met die van anderen (Aronson, Wilson, Akert & Sommers, 2018). Hierbij worden mensen, die in ongeveer dezelfde positie verkeren, als referentiepunt genomen. Iedereen heeft zichzelf wel eens sociaal vergeleken, het is nou eenmaal menselijk om te doen. Zo wordt het vaak gedaan om zichzelf beter te voelen en om het zelfbeeld te bevestigen. Dit kan zowel een positief als een negatief effect hebben op het zelfbeeld (Cultureel Woordenboek, z.d.).
Jij valt af, dus ik doe mee
In het onderzoek van Mueller et al. (2010), wordt er dieper ingezoomd op sociale vergelijking. In dit onderzoek wordt er gekeken naar adolescente meiden uit klas 7 tot en met 12 die verdeeld zijn over 80 verschillende schoolgemeenschappen. Er wordt onderzocht wat de rol van sociale vergelijking is onder klasgenoten, met betrekking tot het gewicht van adolescente meiden. Hierbij wordt er gekeken naar hoe de gewichtsbeheersing van individuele meiden wordt beïnvloed door het gewicht, lichaamstype en gewichtsbeheersing van hun klasgenoten. Uit dit onderzoek is gebleken dat sociale vergelijking veel invloed heeft op de gewichtsbeheersing van vrouwelijke leerlingen. Leerlingen willen bijvoorbeeld eerder afvallen wanneer er veel leerlingen met over- en/of ondergewicht op de school zijn. Bovendien worden leerlingen met een soortgelijk lichaamstype meer beïnvloed door elkaars keuze om gewicht te willen verliezen. Dat komt allemaal door sociale vergelijking (Mueller et al., 2010).
Werken aan je gezondheid? Ga afvallen!
Maar waarom willen mensen eigenlijk eerder gewicht verliezen door sociale vergelijking? Overal worden beelden gecreëerd dat het goed en mooi is om slank te zijn. Slank zijn is het schoonheidsideaal en wordt geassocieerd aan gezond zijn en status hebben (Jackson-Gibson, 2021). Afvallen wordt door veel mensen gezien als werken aan de gezondheid, zelfs als het lichaamstype al gezond is. Wat je lichaamstype ook is, sociale vergelijking zorgt ervoor dat je denkt dat je moet afvallen (Milou, 2022).
Kortom, sociale vergelijking is hartstikke normaal omdat we ons zelfbeeld bevestigd willen krijgen, ondanks dat dit soms averechts werkt. Alles uit het onderzoek van Mueller et al. (2010) wijst er op dat sociale vergelijking een grote rol speelt bij de gewichtsbeheersing van leerlingen. Wanneer leeftijdsgenoten willen afvallen, wordt er door sociale vergelijking gedacht dat jij daar ook mee moet beginnen en al helemaal als jullie lichaamstype op elkaar lijkt. Dat je wilt afvallen, wanneer iemand in jouw omgeving dat ook doet, heeft dus niks te maken met een ongezond lichaam, maar met sociale vergelijking. Het is dus helemaal niet zo gek om jouw lichaam te vergelijken met het lichaam van je klasgenoten op de eerste schooldag.
Lees hier hoe je kunt werken aan een negatief zelfbeeld.
