Stel je voor, je bent op reis, ligt ergens aan een prachtig strand in Verweggiestan, slaapt in een hostel met hangmatten, schone bedden en heerlijk eten. Of je verhuist, naar een andere plek, waar het beter of misschien wel mooier is, waar je geliefde woont, of waar je kinderen het beter zullen hebben. Klinkt goed, toch? En toch mist er iets. Mis je dat wat je kende, de mensen die je kende, mis je thuis. Veel kinderen ervaren heimwee als ze ergens anders logeren, maar ook bij volwassenen komt het voor. Wat is heimwee eigenlijk en waarom ken ik het gevoel zo goed en anderen juist helemaal niet?

Wat is heimwee?

Heimwee (letterlijk vertaald ‘thuispijn’) is het verlangen naar thuis, het verlangen naar een vertrouwde omgeving. Het is een stressreactie die ontstaat in een nieuwe, nog onbekende omgeving waaraan iemand zich moet aanpassen. Daarbij is meestal sprake van het missen van de mensen die iemand kent en die diegene nabij zijn. Als bijvoorbeeld een kind alleen zijn ouders mist, en geen heimwee heeft op een onbekende plek als zijn ouders wél bij hem zijn, is het scheidingsangst en geen heimwee.

Hoewel heimwee geen psychische stoornis is, kan het voor sommige mensen een groot en bepalend thema zijn in het leven. Het kan zich bijvoorbeeld uiten in fysieke klachten, zoals lusteloosheid, verminderde eetlust, buikpijn, koorts en slaapproblemen, maar het kan ook emotionele uitingen hebben, zoals angstige, eenzame en depressieve gevoelens. Zintuiglijke waarnemingen die doen denken aan huis kunnen de gevoelens versterken.

Wie krijgt heimwee?

Heimwee komt vooral voor bij kinderen, maar ook bij volwassenen. Terwijl sommigen er overheen groeien, ontwikkelen anderen het pas op latere leeftijd. Bij expats en militairen, maar ook bij profsporters en studenten wordt heimwee waargenomen. Maar ja, er zijn heel veel expats, militairen, profsporters en studenten, en velen van hen hebben nergens last van, kunnen goed genieten van de nieuwe, betere plek, of van het heerlijke strand en de schone hotelbedden. Dus waarom hebben de mensen die er last van hebben er last van? En waarom heb ik er soms last van en mijn vriend niet?

Er lijken een paar kwetsbaarheidsfactoren te zijn. Er zijn bijvoorbeeld positieve associaties gevonden tussen heimwee en (1) introversie, (2) flexibiliteit en (3) moeite met het aanpassen aan veranderingen. Op een nieuwe plek is in bepaalde mate sprake van het verlies van controle, wat voor sommige mensen moeilijk kan zijn. Ook lijken mensen die angstig gehecht zijn, en dus opgegroeid zijn in een omgeving met ouders die inconsequent beschikbaar waren, vaker heimwee te hebben dan mensen die niet angstig gehecht zijn. En kennen mensen met sociale angst, die neigen sociale situaties te vermijden, meer heimweegevoelens. Iemand die moeite heeft met het leggen van nieuwe contacten, maakt uit zichzelf minder contact met anderen, wat ook kan bijdragen aan een verlangen naar huis.

Wat kun je doen?

Bij veel mensen gaat heimwee vanzelf over. In het geval van een verhuizing leert iemand bijvoorbeeld de omgeving en de mensen om zich heen steeds beter kennen, waardoor hij zijn eigen thuis creëert op de plek waar hij is. Dan wordt vanzelf het gemis naar thuis minder. Maar er is ook sprake van een negatieve spiraal: de negatieve gevoelens die heimwee met zich meebrengt, kunnen de zin in het doen van nieuwe dingen en het ontmoeten van nieuwe mensen verminderen, met als mogelijk resultaat dat iemand zich gaat terugtrekken en nog eenzamer wordt. Het verlangen naar huis kan dan nog groter worden. Daarom is dit doorbreken heel belangrijk. Zorg voor beweging, ga nieuwe dingen doen en nieuwe mensen ontmoeten. En praat erover. Spullen van huis meenemen en af en toe contact met thuis maken, kan soms ook helpen. Als de heimwee dan nog steeds niet verdwijnt, is het misschien de beste optie om gewoon terug naar huis te gaan, als die mogelijkheid er is. Misschien is het ook wel een teken dat je niet bent op de plek waar je moet zijn.

Bronnen:
– Is heimwee een ziekte?
– Thurber, Walton (2012). Homesickness and adjustment in university students. Journal of American College and Health
– Fisher, Murray & Frazer (1985). Homesickness, health and efficiency in first year students. Journal of Environmental Psychology
– Speelt onveilige hechting een rol bij het ervaren van heimwee?
– De rol van sociale angst en sociale steun bij heimwee.