Antwoord; we vinden ze allebei eng. Maar wel om heel verschillende redenen. Veel blijkt om mimiek te draaien. Maar eerst… waar hebben we het eigenlijk over?

Virtual Humans

Met de opkomst van ArtificiaI Intelligence (AI) zien we allerlei trends. Zo ook Virtual Humans. Niet zoals in de Sims of Second Life, maar vaak in een vorm waarin een LLM, zoals ChatGPT, geladen wordt binnen een virtuele avatar. Die avatar kan spreken en bewegen. Door de slimmigheid van AI kun je met de Virtual Human interacteren.

Zintuigen

Daarnaast zien we nieuwe ontwikkelingen waarbij deze Virtual Human ook kan ‘luisteren’ en ‘kijken’. Het zal benoemen wat het ziet en reageren op gesproken tekst. Ondanks dat de verwerkingssnelheid nog niet optimaal is, krijg je hiermee wel een eerste inkijkje in natuurlijke, menselijke conversaties met een AI. Je weet echter nog heel goed dat je met een computer van doen hebt. De mimiek en emoties zijn vaak nog beperkt. Interacteer maar eens met onderstaand voorbeeld van innovatiebureau Mach8.

Hier kun je dat doen.

Mimiek

We zien echter ook steeds vaker dat mimiek wordt toegevoegd aan een AI based Virtual Human. En dat is spannend. Kijk maar eens naar onderstaand voorbeeld.

Mimiek vinden we spannend, omdat we dit vaak gebruiken om de intentie van de ander in te schatten. Door mimiek toe te voegen aan een Virtual Human krijg je dus ook het idee dat ‘het’ intenties kan hebben of bijvoorbeeld emoties kan ervaren. Zaken die we normaal gesproken aan mensen (en dieren) toekennen. AI ervaart geen emoties en heeft geen intenties, maar door dit masker kunnen we wel dat gevoel krijgen. En dat is spannend.

Naast spannend blijkt uit onderzoek dat mensen AI agents en robots wel positiever beoordelen als ze non-verbaal gedrag vertonen. Bijvoorbeeld gebaren, mimiek en oogbewegingen. Vooral als dit gedrag in lijn is met wat ze verbaal communiceren (Mishra, 2024).

En wat is dan de link met clowns?

Die is precies omgekeerd. In één van de eerste artikelen op PsyBlog schreef ik namelijk al dat de schmink van een clown juist ervoor zorgt dat we de mimiek moeilijk kunnen lezen en daarmee dus niet zeker zijn van de intenties die een clown heeft. Dat masker maakt het dus spannend.

Conclusie

Het is lastig om conclusies te verbinden aan de ontwikkelingen op het gebied van AI en Virtual Humans. Wat we wel zien, is dat Virtual Humans steeds menselijker worden. Met zintuigen en mimiek. De interacties worden daarmee ook menselijker. Onderscheid tussen mens en computer worden, op basis van deze interacties, lastiger in te schatten. Wat de toekomst ons gaat brengen? Geen idee. Het is nu wachten op de eerste AI Based Virtual Human Clown… dan raken we helemaal in de war ;)!

Bron:

Mishra, C. (2024). The face says it all: Investigating gaze and affective behaviors of social robots (Doctoral dissertation, Radboud University Nijmegen).