Hoe niks horen soms alles verandert.

Wanneer heb jij voor het laatst complete stilte ‘gehoord’? Geen ronkende koelkast, geen pratende mensen, geen ping-geluiden op je telefoon. Gewoon… stilte. Voor veel mensen is dat zeldzamer dan ze denken. Maar juist die stilte heeft verrassend veel invloed op je brein – en niet alleen in de rustgevende zin. Nieuw onderzoek laat zien: stilte is allesbehalve saai.

De hersenen in rust door stilte? Think again.

We denken vaak dat stilte ons “uitzet”. Maar wat blijkt? Tijdens stilte worden sommige hersengebieden juist actiever. Vooral het default mode network – een netwerk dat onder andere betrokken is bij zelfreflectie, dagdromen en het verwerken van herinneringen – gaat dan aan het werk (Raichle et al., 2001). In plaats van niks doen, gaat je brein intern aan de slag. Alsof het even mag opruimen.

En dit opruimen heeft nog andere voordelen in ons brein. In een opvallend onderzoek lieten onderzoekers ratten twee uur per dag in stilte zitten. Wat bleek? De ratten kregen nieuwe hersencellen in de hippocampus – het gebied dat belangrijk is voor geheugen en emoties (Kirste et al., 2013). Dat is bijzonder: stilte werkte dus net zo goed of zelfs beter dan andere ‘verrijkende’ prikkels, zoals muziek of sociaal contact.

Bij mensen zien we iets soortgelijks. Twee minuten complete stilte verlaagt de bloeddruk en het stresshormoon cortisol, méér nog dan ontspannen muziek (Bernardi et al., 2006). Stilte is dus niet leeg – het is actief herstel.

Creativiteit en stilte: onverwachte partners

We associëren creativiteit vaak met chaos, brainstorms en wilde ideeën. Toch blijkt dat juist stilte creatieve inzichten kan versterken. Waarom? Omdat in stilte je brein tijd krijgt om verbanden te leggen zonder afleiding. Net als tijdens een wandeling of onder de douche kunnen in stilte de “aha-momenten” ineens opduiken (Kounios & Beeman, 2009).

Lees ook: hoe creatief is creatief eigenlijk?

Stilte als sociaal signaal

Stilte is ook psychologisch interessant omdat het vaak ongemakkelijk voelt in gesprekken. Toch is dat ongemak cultureel bepaald. In Japan, bijvoorbeeld, wordt stilte juist gezien als respectvol en krachtig (Nakane, 1970). In het Westen vinden we het vaak ongemakkelijk – en vullen we het snel met woorden. Maar juist in die tussenruimte kunnen betekenisvolle reflecties ontstaan.

Dus ben je toe aan een mentale detox? Laat de stilte toe!

Bronnen:

Bernardi, L., Porta, C., & Sleight, P. (2006). Cardiovascular, cerebrovascular, and respiratory changes induced by different types of music in musicians and non-musicians: The importance of silence. Heart, 92(4), 445–452. https://doi.org/10.1136/hrt.2005.064600

Kirste, I., Nicola, Z., Kronenberg, G., Walker, T. L., Liu, R. C., & Kempermann, G. (2015). Is silence golden? Effects of auditory stimuli and their absence on adult hippocampal neurogenesis. Brain Structure and Function, 220(2), 1221–1228. https://doi.org/10.1007/s00429-013-0684-3

Raichle, M. E., MacLeod, A. M., Snyder, A. Z., Powers, W. J., Gusnard, D. A., & Shulman, G. L. (2001). A default mode of brain function. Proceedings of the National Academy of Sciences, 98(2), 676–682. https://doi.org/10.1073/pnas.98.2.676

Kounios, J., & Beeman, M. (2009). The Aha! moment: The cognitive neuroscience of insight. Current Directions in Psychological Science, 18(4), 210–216. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2009.01638.x

Nakane, C. (1970). Japanese society. University of California Press.

Geschreven door Hester Bastiaanse

Hester werkt als communicatieadviseur én is opnieuw de collegebanken van de universiteit ingestapt. Want ze is na zo'n acht jaar een tweede studie begonnen, jawel... (Klinische) Psychologie! Ze vindt gedrag van mensen het meest interessante dat er is. Van haantjesgedrag in de corporate wereld tot prestaties in de topsport: psychologie is overal te zien, als je goed kijkt. En er zit héél veel onderzoek en wetenschap achter. Super boeiend vindt ze dat!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *